از گذشته‌های دور یکی از دغدغه‌های جامعه، تامین مواد غذایی متنوع در هنگام محدودیت‌ها بوده است. یکی از موضوعات مهم در این رابطه، پخش و توزیع مواد غذایی است. منظور از پخش، انتقال محصولات غذایی در مسافت‌های طولانی، بدون تخریب، فاسد شدن یا هدر رفتن آن است.
امروزه مشتریان تنوع بیشتری در مواد غذایی خود می‌خواهند و حوزه پخش این موضوع را ساده‌تر می‌کند. بااین‌حال، توزیع و پخش مواد غذایی کار ساده‌ای نیست و چالش‌ها و سختی‌های خودش را دارد. در این مقاله به بررسی پخش مواد غذایی می‌پردازیم و ایده‌ها و نکاتی که باید در توزیع و پخش محصولات خوراکی مورد نظر قرار بدهید را بررسی می‌کنیم.
پخش مواد غذایی چیست؟
پخش و توزیع مواد غذایی به فرایند جمعآوری محصولات از تولیدکنندگان، ذخیره آنها در شرایطی متناسب با نوع کالا و در نهایت پخش مواد غذایی بین انواع فروشگاه زنجیره ای مواد غذایی، رستورانها، هتلها و اماکن مشابه، طبق فرایندی استاندارد گفته میشود. مواد غذایی لزوما به خوراکی‌ها محدود نمی‌شود و می‌تواند شامل محصولات لازم برای مصرف غذا؛ مانند ظروف، دستمال و فنجان نیز باشد.
پخش مواد غذایی (Food Distribution) زیرمجموعه‌ای از پخش و توزیع محسوب میشود و طی این فرایند، رعایت استانداردهای منحصربه‌فرد هر محصول اهمیت دارد. عدم توجه به این موارد می‌تواند مشکلات متعددی را (از جمله ایجاد بیماری‌ها و مسمومیت‌های غذایی) به وجود آورد و در نهایت به ضرر تولیدکننده، توزیع‌کننده و مصرف‌کننده تمام خواهد شد.
پخش مواد غذایی چطور کار می‌کند؟
توزیع محصولات غذایی به سه زیرساخت نیاز دارد:
- زیرساخت ترابری برای انتقال کالا (مانند وسیله نقلیه، جاده‌ها، فرودگاه‌ها و بنادر)
- فناوری مورد نظر برای جابجایی و ذخیره، متناسب با نوع محصول (از جمله یخچال‌ها، تجهیزات و انبارها)
- منابع کافی و موردنیاز براساس تقاضا (کالا و محصولات مورد نظر)
هنگام پخش مواد غذایی ، باید علاوه بر حمل و نقل، به شرایط نگهداری نیز توجه شود. برای مثال شرایط نگهداری غذاهای دریایی، سبزیجات یا لبنیات با یکدیگر متفاوت هستند. این تفاوت‌ها گاهی آن‌قدر زیاد میشود که بعضی از تولیدکننده‌ها تنها با یک نوع خاص از توزیع‌کنندگان همکاری می‌کنند که شرایط نگهداری و انتقال محصولاتشان را دارند.
اغلب شرکت‌های پخش به شکل مستقل کار می‌کنند، بعضی از آنها انبارهایی برای نگهداری محصولات تهیه‌شده تا زمان فروش یا تحویل آنها به فروشگاههای زنجیرهای، خرده‌فروشان و مصرف‌کنندگان دارند. بعضی دیگر به یخچال مجهز هستند و مواد غذایی را مستقیما به خرده‌فروشی یا مصرف‌کننده می‌رسانند. بسیاری از شرکت‌های پخش، عمده‌فروش هستند، محصولات را تهیه می‌کنند و بعد با بازاریابی به فروش می‌رسانند.
پخش مواد غذایی چه اهمیتی دارد؟
یک سوپرمارکت هرگز زمان، دسترسی و توانایی لازم برای برقراری ارتباط با یکایک تولیدکنندگان محصولات غذایی را ندارد! تصور کنید هر فروشگاهی بخواهد نمایندگانی به مناطق مختلف، مانند زمین‌های کشاورزی بفرستد تا برای خرید محصولات آنها، مذاکره کنند! از سوی دیگر، یک کشاورز نیز تنوع و حجم کافی در محصولات خود ندارد که بتواند با یکایک فروشگاههای مواد غذایی و خرده‌فروشان ارتباط برقرار کند. توزیع‌کنندگان پل ارتباطی خرده‌فروشان و تولیدکنندگان هستند. آنها محصولات را می‌خرند، انبار می‌کنند و در حجم مورد نیاز به فروشندگان می‌فروشند.
مطالعات نشان می‌دهد گاهی تا 32% از موادغذایی در حین انتقال از بین می‌رود. همچنین کالاهای فاسدشدنی حدود نیمی از عمر مصرف خود را در فرایند حمل و نقل می‌گذرانند. سالانه میلیاردها دلار غذا تنها به دلیل ضعف حمل و نقل و تخریب در حین انتقال به هدر می‌رود. این موضوع به کسب و کارها آسیب می‌زند، مواد غذایی قابل استفاده را که می‌توانست افراد بسیاری را سیر کند، از بین می‌برد و محیط زیست را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل برای مصرف‌کننده، تولیدکننده و تمامی واسطه‌ها، پخش مواد غذایی و توزیع آن اهمیتی انکارناشدنی دارد.
فروشگاههای بزرگی مانند سوپرمارکت‌ها، هایپرمارکت‌ها، رستورانها و مراکز تهیه غذای بیمارستان‌ها و دیگر سازمان‌ها، برای تامین موادغذایی موردنیاز خود به توزیع‌کنندگان موادغذایی نیاز دارند
انواع پخش مواد غذایی
به‌طور کلی دو نوع پخش وجود دارد:
- پخش به روش‌های سنتی، طی قرادادهای ثبت‌شده به عمده‌فروشان
- پخش مویرگی که بهینه‌تر، کاربردی‌تر و مدرن‌تر است و البته سود بیشتری برای کسب و کار به همراه دارد. در پخش مویرگی مواد غذایی، همه واسطه‌ها حذف می‌شوند و محصولات به‌طور مستقیم به دست مصرف‌کنندگان می‌رسند.
پیشتر در مقاله‌ای به‌طور کامل پخش مویرگی را بررسی کرده‌ایم، در این مقاله قصد داریم پخش سنتی مواد غذایی را بررسی کنیم. پخش مواد غذایی به چهار شکل مختلف انجام میشود:
- حمل و توزیع نقدی: در این روش، توزیع‌کنندگان انبارهایی را برای بازدید، انتخاب و فروش مواد غذایی فراهم می‌کنند. مصرف‌کننده با مراجعه به این انبارها، محصولات غذایی مورد نظر خود را تهیه می‌کند.
- توزیع دوباره: در این روش محصولات غذایی مستقیم به فروش نمی‌رسند، بلکه از تولیدکننده خریداری و بین توزیع‌کنندگان کوچک‌تر که توانایی خرید عمده را ندارند، به فروش می‌رسند.
- پخش تخصصی: توزیع‌کنندگانی که در نقل و انتقال یک نوع محصول خاص تخصص دارند و تجهیزات مناسب برای آن دسته محصولات برای آنها مهیا است، صرفا به پخش همان محصولات غذایی می‌پردازند.
- پخش عمومی: این شکل از توزیع به پخش همه محصولات در حجم‌های بالا، با مزایا و تخفیف‌های قابل توجه می‌پردازد.
ایده های پخش مواد غذایی
برای پخش مواد غذایی ، روش‌ها و ایده‌های متنوعی را می‌توان پیش‌بینی کرد. اگر قصد توزیع محصولات خود را دارید، می‌توانید به‌تناسب موقعیت، مزایا و معایب هر کدام از این روش‌ها، بهترین گزینه را انتخاب کنید:
1. کار کردن با یک شرکت پخش مواد غذایی عمده‌فروشی
کار با یک شرکت پخش مواد غذایی یکی از محبوب‌ترین ایده‌های موجود است. عمده‌فروشان مقادیر زیادی از محصولات غذایی پرسود را از تولیدکننده می‌خرند و در مقادیر کمتر و کوچک‌تر به خرده‌فروشان می‌فروشند. استفاده از این ایده برای پخش محصولات سه مزیت دارد:
- حجم کاری در مقایسه با ارسال مستقیم محصولات از تولیدکننده به خرده‌فروشان کمتر است.
- شرکت‌های پخش مورد نظر از پیش مشتریان خود را پیدا کرده‌اند و سابقه همکاری با آنها را دارند.
- شرکت‌های پخش اغلب یک تیم برای بازاریابی، مشاوره، حمل و نقل و هر عنوان شغلی که در این زمینه مورد نیاز است، دارند. شما با همکاری با این شرکت‌ها، از این مزایا نیز برخوردار می‌شوید.
2. پخش مستقیم محصولات به مصرف‌کنندگان
برای بعضی از تولیدکنندگان مهم است که بتوانند کنترل بیشتری نسبت به نحوه فروش و توزیع محصولات خود داشته باشند. اگر جزو این دسته هستید، پخش مستقیم محصولات برای شما مناسب‌تر است. شما می‌توانید یک فروشگاه برای پخش و فروش محصولات خودتان مهیا کنید. حالت کم‌هزینه‌تر آن، راه‌اندازی یک فروشگاه آنلاین و اینترنتی است.
از مزایای این روش می‌توان به ارتباط بیشتر و موثرتر با مشتریان اشاره کرد. همچنین روی مراحل بازاریابی و مدیریت مشتری، کنترل بیشتری خواهید داشت. بااین‌حال، راه‌اندازی و مدیریت فروشگاه هزینه‌های خودش را دارد: از هزینه تبلیغات و نیاز به سرمایه گرفته تا استخدام نیروی کار، مخارجی است که در این روش باید مورد نظر داشته باشید.
3. کار کردن با ارائه دهندگان خدمات غذایی
اگر نوعی از محصولات غذایی را تولید می‌کنید که در مراکز غذایی مصرف می‌شوند یا به فروش می‌رسند، می‌توانید با ارائه‌دهندگان خدمات غذایی همکاری کنید. برای نمونه، می‌توانید محصولات خود را به هتلها، رستورانها و بیمارستان‌ها بفروشید. مزیت این روش، ارتباطات قبلی ارائه‌دهندگان خدمات غذایی با کسب و کارهای مرتبط و مصرف‌کنندگان است. بااین‌حال، این روش سود کمتری نسبت به همکاری با یک شرکت پخش مواد غذایی و عمده‌فروشان برای شما به همراه دارد.
4. پخش محصولات غذایی با برچسب خصوصی
می‌توانید با خرده‌فروشانی کار کنید که محصولات شما را با برچسب خودشان به فروش می‌رسانند. در این حالت، خرده‌فروشان می‌توانند محصولات مورد نظر خود را به شما سفارش بدهند. به همین دلیل این روش مورد توجه قرار داشته و دائما به محبوبیت آن نیز افزوده میشود. مزیت این شکل از پخش مواد غذایی ، دسترسی به مشتریان بیشتر و امکان وفادارسازی مشتریان است. بااین‌حال، خرده‌فروشان کمی حاضر به همکاری با این روش هستند.
5. پخش محصولات غذایی تخصصی
بعضی از مواد غذایی نیاز به توزیع‌کنندگان خاصی دارند. اگر شما چنین محصولاتی را تولید می‌کنید، بهتر است از پخش تخصصی استفاده کنید. این محصولات یا شرایط پخش ویژه‌ای دارند؛ مثلا به ماشین‌آلات خاصی برای انتقال یا محیط مشخصی برای نگهداری نیاز دارند، یا در همه فروشگاههای غذایی پیدا نمی‌شوند و منحصربه‌فرد هستند. همکاری با توزیع‌کنندگان تخصصی، شما را به مشتریان خاص خودتان می‌رساند؛ چرا که این شرکت‌ها از قبل، سابقه همکاری با آنها را داشته و پل‌های ارتباطی را ساخته‌اند. بااین‌حال، این ایده نیز هزینه بیشتری برای شما به‌همراه دارد.
6. توزیع‌کنندگان عمده و عمومی
مزیت استفاده از پخش عمومی این است که محصولات شما در همه فروشگاه‌ها، رستورانها و خرده‌فروشی‌ها یافت میشود. در نتیجه شما به شبکه گسترده‌ای از مشتریان دسترسی خواهید داشت. فروش و پخش مویرگی زیرمجموعه‌ای از این روش پخش است.
اگر شرکت های پخش مواد غذایی بتوانند مواد غذایی ضروری را با روش‌هایی ساده و قابل اطمینان در اختیار مشتریان خود قرار دهند، می‌توانند سود خوبی از فعالیت در این حوزه به دست آورند.
نکات مهم در پخش مواد غذایی پرسود
پخش مواد غذایی درآمد بالایی دارد، اما با توجه به چالش‌های آن که در ادامه مقاله به آنها نیز خواهیم پرداخت، نیازمند تخصص و سرمایه است. به‌طور کلی توجه به این نکات به شما کمک می‌کند در پخش مواد غذایی پرسود عملکرد بهتری داشته باشید:
- برای آغاز به کار در زمینه پخش و توزیع مواد غذایی، نیازمند تهیه مجوزهای گوناگون و تشکیل پرونده هستید. بنابراین مراحل قانونی این کار را باید طی کنید.
- به زمینه و تخصصی که قصد فعالیت در آن را دارید توجه کنید و برای آن تصمیم بگیرید.
- سرمایه مورد نیاز برای شروع کار و میزان هزینه‌ها در ادامه کار را محاسبه کنید و آن را مد نظر قرار بدهید.
- ماشین‌آلات و وسایل نقلیه مورد نیاز را ارزیابی و آنچه نیاز دارید را تهیه کنید.
- بسته‌بندی محصولات، روش حمل آنها و شیوه نگهداری و فروش کالا را تعیین کنید.
چالش های پخش مواد غذایی
اگرچه پخش و توزیع خصوصا از نوع مواد غذایی یا کالاهای تندمصرف (FMCG) کسب و کاری پرسود و پررونق است، با ریسک‌ها و چالش‌های جدی روبرو است. در ادامه 5 چالش اصلی در توزیع و پخش مواد غذایی پرسود را بررسی می‌کنیم:
چالش اول: دما و رطوبت
اگر از دردسرهای پخش مواد غذایی اطلاع نداشته باشید، ممکن است با خود بگویید: « کافی است وسایل نقلیه مناسب را به یخچال‌های بزرگ مجهز کنم». اما متاسفانه به این سادگی‌ها نیست! یک اشتباه کوچک در دما و رطوبت می‌تواند به قیمت از بین رفتن تمام محصولات یا کاهش عمر مفید آنها تمام شود. فراموش نکنید برای هر محصول، دمای موردنیاز باید همواره کنترل شود.
محصولات تازه ترجیحا در یخچال قرار می‌گیرند؛ زیرا باکتری در محیط‌های گرم رشد می‌کند. میوه‌ها و سبزیجات نیاز به محیطی سرد و مرطوب دارند تا تازگی خود را حفظ کنند. پیاز و سیر و سبزیجات مشابه اما در رطوبت بالا از بین می‌روند. انبه، موز و بعضی میوه‌ها نیز در برابر سرما حساس هستند و دمای پایین می‌تواند آنها را خراب کند. همان‌طور که می‌بینید حمل و نقل کاری ساده نیست و به تخصص نیاز دارد.
چالش دوم: تکنولوژی
برای ماندن در دور رقابت، ابزارها و روش‌های مورد استفاده در پخش مواد غذایی باید دائما به‌روزرسانی شوند. فناوری‌های جدید کمک می‌کنند تا حمل و نقل ساده‌تر شود، هزینه‌ها کاهش پیدا کند و روش‌های موثرتری در تحویل کالا مورد استفاده قرار بگیرد. به‌عنوان نمونه، تجهیزات مربوط به ردیابی کمک می‌کند به تقاضا سریع‌تر پاسخ بدهیم و برنامه‌ریزی تحویل را متناسب با تغییرات، در زمان کوتاه‌تری به‌روز کنیم.
بااین‌حال، اگرچه این قابلیت‌ها در اختیار شرکت‌های پخش و توزیع قرار می‌گیرد، اما اغلب در اجرای آنها تردید دارند. زیرا چنین برنامه‌هایی نیازمند آموزش و صرف هزینه بیشتر در مرحله راه‌اندازی، اجرا و نگهداری هستند.
چالش سوم: آسیب و تخریب در فرایند انتقال
کدام مشتری را می‌شناسید که دلش بخواهد موادغذایی تخریب‌شده را بخرد؟ حتی اگر تنها ظاهر محصولات آسیب جزئی دیده‌باشد، اغلب مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند آن را از سبد خرید خود حذف کنند. بنابراین به‌سادگی می‌توانیم آسیب دیدن محصول در حمل و نقل را مساوی با خروج آن از چرخه فروش بدانیم.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد حدود 14% از محصولات غذایی در چرخه تولید تا فروش از بین می‌روند. دلایل این اتفاق را بیشتر می‌توان مربوط به چینش نامناسب، بارگیری نادرست و پستی و بلندی‌های مسیر انتقال دانست. نتیجه نهایی عرضه این محصولات، هم هزینه اضافه برای کسب و کار و هم کاهش رضایت مشتری از برند است.
بعضی از شرکت‌های پخش، تناسب لازم میان حجم محصولات ارسالی و ظرفیت وسایل نقلیه را رعایت نمی‌کنند. این کار هزینه کمتری در پخش و ضرر قابل توجهی در کسب و کار به همراه خواهد داشت.
چالش چهارم: تغییرات تقاضا
محصولات تهیه‌شده باید کافی و البته به اندازه باشند. موجودی‌های اضافه که در زمان مناسب به فروش نمی‌رسند و زمان زیادی را در انبار می‌گذارنند، محکوم به نابودی هستند. نکته قابل توجه دیگر، تغییرات فصلی و تاثیرات آن روی انتخاب‌های مشتریان است. این تغییرات تا حدودی قابل پیش‌بینی هستند، اما در هر صورت تشخیص تغییرات سلیقه و تقاضای مشتری کاری ساده نیست.
چالش پنجم: هزینه‌ها و تعمیرات وسایل نقلیه
برای شرکت پخش مواد غذایی این موضوع بزرگ‌ترین چالش در توزیع است. هزینه حمل و نقل به طور کلی بالا است و در آن هزینه سوخت، هزینه بیمه، دستمزد راننده و هزینه‌های مربوط به تعمیرات و نگهداری وسایل را نیز باید در نظر گرفت.
راهکار همکاران سیستم برای پخش مویرگی
حقیقت این است که اگر پخش مواد غذایی نبود، همه ما باید خودمان دست به کار می‌شدیم و محصولات مورد نیاز خود را تولید می‌کردیم. در تراس‌های کوچک آپارتمان‌هایمان سبزیجات می‌کاشتیم و بخشی از آن را در ازای تخم‌مرغ، لبنیات یا گوشت با همسایه‌های دیگر تعویض می‌کردیم. این‌همه تنوع محصولات غذایی را امروز مدیون پخش مواد غذایی هستیم.
بااین‌حال، پخش مواد غذایی موضوع ساده‌ای نیست. هدف، بودجه، محدودیت‌ها و توانایی‌ها همگی در توزیع محصولات غذایی موثر هستند. استفاده از راهکارهای نرم‌افزاری، یکی از راه‌حل‌ها برای کاهش پیچیدگی‌های این حوزه و مدیریت هرچه بهتر پخش است.
نرم افزار پخش مویرگی پخش همکاران سیستم، با ایجاد امکان برنامه‌ریزی فروش، هدف‌گذاری و پورسانت فروش، انجام بهینه فرایندهای سفارش‌گیری و توزیع محصولات، مدیریت نیروهای فروش، مسیربندی ویزیتور، مدیریت اطلاعات جغرافیایی مشتریان و سایر فعالیت‌های مرتبط با پخش، به تمام دغدغه‌ها پاسخ داده است. برای دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان ما در تماس باشید.
منابع:
- deepinmummymatters.com
- smartwarehousing.com
- g2.com