صنعت خرده فروشی در سال‌های اخیر تحولات بزرگی تجربه کرده است. تداوم این تغییرات کسب‌وکارهای خرده فروشی را بیش از پیش، به تغییر استراتژی و استفاده از راهکار‌های دیجیتال سوق داده است. از سوی دیگر، سال‌هاست که مشتریان در راس توجه هر کسب و کار خرده فروشی هستند، از این رو بازار خرده فروشی پیوسته با تقاضاهای متفاوتی روبروست. ترجیحات و خواسته‌های مشتریان در طول زمان تغییر میکند و پاسخ به این حجم از درخواست‌های متنوع در برهه‌های زمانی متفاوت، جز به واسطه به‌کارگیری فناوری‌های جدید امکان‌پذیر نیست.
همچنین با توجه به حجم رقابت در صنعت خرده فروشی؛ شناسایی و پیش‌بینی روندهای بازار و داشتن ظرفیت کافی برای واکنش سریع به موضوعات داخلی و خارجی در صورت نیاز، برخی از موضوعاتی است که برای سازمان‌های فعال در این زمینه اهمیتی حیاتی دارد. در این راستا این کسب‌وکارها به سیستم‌هایی نیاز دارند که بتواند رفتار مشتری و روندهای بازار را با یکدیگر تطبیق دهد و از اطلاعات تحلیل شده برای تنظیم استراتژی‌های آینده استفاده کند.
از دیگر الزاماتی که در صنعت خرده فروشی بدیهی است؛ نیاز به تحلیل کلان داده‌هاست. دنیای دیجیتال دسترسی به طیف وسیع اطلاعات را ایجاد کرده است؛ حالا خریداران قبل از خرید به اندازه کافی جستجو می‌کنند. تحلیل رفتار مشتریان و امکان ردگیری آن منجر به ایجاد حجم عظیمی از داده‌ها می‌شود که تحلیل آن گاهی تغییر رویکردهای سازمان را به دنبال دارد. این موضوعات می‌تواند به شکل مستقیم به ایجاد مزیت رقابتی کمک کند.
طبق تحقیقات انجام شده، اینترنت اشیا (Internet Of Thing) یکی از فناوری‌هایی است که می‌تواند منجر به ایجاد انقلابی در طیف مختلفی از صنایع، از جمله صنعت خرده فروشی شود. اثربخشی هزینه‌ها، توانایی آن در کسب اطلاعات واقعی و در لحظه از مشتریان و کسب‌وکار و بهبود سرعت تحلیل داده‌ها، این فناوری نوپا را به یک تکنولوژی پرطرفدار در صنعت خرده فروشی تبدیل کرده است.
اینترنت اشیا یا IOT در واقع شبکه‌ای هوشمند از ابزارها، سنسور‌ها و دستگاه‌هایی است که تمامی داده‌های مربوط به چرخه عمر محصول را شناسایی، جمع‌آوری و تحلیل میکند. پس از پردازش، این داده‌های خام به اطلاعات ارزشمندی تبدیل می‌شوند که می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری مدیران باشد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد؛ میزان استفاده از فناوری اینترنت اشیا در سال 2025 به 94 میلیارد دلار افزایش پیدا میکند.
اگرچه در سال‌های اخیر اینترنت اشیا محبوبیت زیادی پیدا کرده است، اما همچنان درمورد این فناوری نقاط مبهمی نیز وجود دارد. چرا که اینترنت اشیا فقط یک فناوری نیست؛ بلکه از مجموعه‌ای از فناوری‌های متفاوت مثل رایانش ابری، تحلیل کلان داده‌ها و هوش مصنوعی هم استفاده میکند. برخی تحلیلگران معتقدند به‌کارگیری IOT شبیه چتری است که فناوری‌های متعددی را در برمی‌گیرد.
مزایای استفاده از فناوری اینترنت اشیا برای کسب و کارهای خرده فروشی
بر اساس مقالات منتشر شده در این حوزه، ترکیب اینترنت اشیا با صنعت خرده فروشی، به مدیران فروشگاهها کمک میکند تا راههای تازهای برای ایجاد ارتباط با مشتری بیابند، سفر مشتری را هدایت کنند، فرایند نگهداری محصول را بهبود دهند و با مشتریان تازه وارد ارتباط عمیقتری ایجاد کنند. در ادامه این نوشتار به برخی از مهمترین مزایای فناوری اینترنت اشیا در صنعت خرده فروشی می‌پردازیم.
نقش اینترنت اشیا در بهبود تجربه مشتری
در دنیای پر رقابت صنعت خرده فروشی، مشتریان این صنعت حالا انتظار دارند خدمات مناسب دریافت کنند، با سرعت بیشتری خدمات و محصولات را تحویل بگیرند و به شکل شخصی سازی شده با آنها برخورد شود.
از طرف دیگر، کسب و کارهای خرده فروشی هم به دنبال روش‌هایی هستند که به بهبود تجربه مشتری کمک می‌کنند. در این میان، فناوری اینترنت اشیا زیرساختی فراهم میکند که تمامی داده‌های مربوط به چرخه خرید از سوی مشتری و چرخه فروش از سوی سازمان، جمع‌آوری و تحلیل گردد و از این طریق، خدمات اثربخش‌تری به مشتریان ارائه شود.
افزایش اثربخشی راهکار‌های بازاریابی با استفاده از اینترنت اشیا
کسب و کارها از فناوری اینترنت اشیا با هدف بهبود و افزایش ارتباط با مشتریان و بازار بالقوه استفاده می‌کنند. برای مثال، واحد فروش Macy با استفاده از فناوری IOT اطلاعات تماس مشتریانی که به محل فیزیکی فروشگاه مراجعه می‌کنند را شناسایی کرده و در همان لحظه، به تناسب نقطه جغرافیایی فروشگاه، پیامک‌هایی شامل کد تخفیف یا سایر کمپین های تبلیغاتی ارسال میکند. به این ترتیب، مشتریان بیشتری به مشارکت و خرید ترغیب می‌شوند.
به کارگیری اینترنت اشیا با هدف بهبود زنجیره تامین
تکنولوژی RFID که یکی از فناوری‌های زیرمجموعه فناوری اینترنت اشیا است، بیشتر از 30 سال است که در کسب و کارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. تگ‌های RFID اطلاعات مختلفی در رابطه با ویژگی‌های محصول، موجودی کالاهای انبار، کانتینرهای حاوی مواد اولیه و … را در اختیار فروشنده می‌گذارد. این روش نیاز به دستگاه های اسکن بارکد را حذف میکند.
در مقایسه با بارکد، RFID با سرعت بالایی داده‌ها را انتقال می‌دهد، ظرفیت ذخیره بالاتری دارد و بازیافت خودکار داده‌ها بدون تماس فیزیکی را پشتیبانی میکند. بسیاری این فرایند را دیجیتالی شدن یا هوشمندسازی زنجیره تامین می‌نامند.
ردیابی وضعیت موجودی فروشگاه به کمک اینترنت اشیا
خرده فروش ها حالا بیشتر از هر وقت دیگری به دنیال روش‌هایی هستند که در لحظه از وضعیت موجودی انبار مطلع شوند. از طرفی برای برخی از سازمان‌های خرده فروشی ردیابی شرایط حمل کالا و تحویل به مشتری اهمیت ویژه‌ای دارد. برای مثال در حمل برخی داروها یا مواد غذایی شرایط دمایی در طول فرایند زنجیره تامین مانع فساد محصول می‌شود. پاسخ به این درخواست‌ها تنها با استفاده از فناوری RFID امکان پذیر است.
نقش اینترنت اشیا در بهبود ارائه خدمات به مشتری
یکی از مهمترین مزایای استفاده از اینترنت اشیا برای فروشگاه های فیزیکی خرده فروشی ارائه نگرشی جامع در خصوص مشتریان است. این فناوری از داده‌های موجود روی دوربین‌های فروشگاه، دستگاه‌های موبایل، وب‌سایت و شبکه اجتماعی استفاده میکند و پس از تحلیل این داده‌ها، به کسب و کارهای خرده فروشی کمک میکند الگوی رفتار مشتری را شناسایی کرده و متناسب با آن، خدمات شخصی سازی شده و با اثربخشی بیشتری به مشتریان ارائه کنند.
اتوماتیک سازی فرآیند پرداخت با بکارگیری اینترنت اشیا
فرایند پرداخت صندوق معمولا یکی از فرایندهایی است که هم مستلزم استفاده از نیروی کار بیشتری است و هم معمولا برای مشتریان دشوار است. گاهی صف‌های طولانی منجر به این می‌شود که مشتری از خرید منصرف شود.
راهکارهایی که به واسطه فناوری اینترنت اشیا ایجاد می‌شود، می‌تواند فرآیند پرداخت را کاملا اتوماتیک کند. در این مدل، وقتی مشتری در حال ترک فروشگاه است، POS های اتوماتیک؛ تگ روی محصولات را شناسایی کرده و مبلغ کل خرید، از روی اپلیکیشن پرداخت نصب شده روی موبایل مشتری کسر می‌شود.
استفاده از فناوری IOT در فروشگاهها به صاحبان کسب و کار کمک میکند تا عملیات صندوق خود را به شکل اتوماتیک انجام دهند.
8 کاربرد مهم استفاده از اینترنت اشیا در صنعت خرده فروشی
ممکن است برای شما نیز این سوال مطرح شده باشد که مهمترین کاربردهای فناوری اینترنت اشیا در صنعت خرده فروشی کدام است؟ در ادامه به شرح چند مثال کاربردی از به‌کارگیری این فناوری می‌پردازیم.
جایابی درست محصول
دانستن اینکه کدام بخش از فروشگاه خرده فروشی بیشترین ترافیک را دارد، می‌تواند استراتژی جایابی محصول را شکل دهد. اگر در طول دوره‌های جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل آن متوجه شوید که به احتمال 60 درصد مشتری پس از ورود به فروشگاه، به سمت راست می‌پیچد؛ ممکن است تصمیم بگیرید اقلامی که فروش کمتری دارند را در معرض دید مشتری قرار دهید.
برای مثال، شرکت Prism Skylabs سنسورهای دوربین اینترنت اشیا را ارائه می‌دهد که می‌توانند به طور ناشناس، الگوهای حرکتی افراد را از لحظه ورود به مکان تا زمان خروج ردیابی کنند. این راهکار دارای داشبوردهای قابل مشاهده‌ای است که صاحبان فروشگاه‌های خرده فروشی می‌توانند برای کسب بینش عمیق از آن استفاده کنند.
ردیابی وضعیت محصول در زنجیره تامین
استفاده از اکوسیستم اینترنت اشیا می‌تواند کارایی یک فروشگاه خرده فروشی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. به عنوان مثال، دستگاه‌های اینترنت اشیا می‌توانند موجودی قفسه‌ها و مسیرهای حمل و نقل و انبارها را مشاهده کنند. حسگرها و دستگاه‌ها، داده‌های به‌روز را از این لینک‌ها در زنجیره تامین جمع‌آوری می‌کنند و همه آنها را به پایگاه داده‌ای که کسب و کار از آن استفاده میکند، منتقل می‌کنند.
سپس کارکنان با استفاده از نرم‌افزار عملیات خرده‌فروشی؛ به داده‌های مربوطه مانند محل حمل، مسافت طی شده، دما، رطوبت و سایر شرایط و ویژگی‌های محصول دسترسی دارند. مدیریت کارآمد و تداوم کسب و کار از مزایای بکارگیری فناوری اینترنت اشیا در زنجیره تامین است.
نظارت بر فرآیند پخش سرد و گرم
آمارهای سال 2018 نشان می‌دهد؛ زیان هدر رفت مواد غذایی فاسد شده سالانه بیش از 70 میلیون دلار است. اکنون حسگرهای محیطی اینترنت اشیا (IoT) محیط را از نظر دما، رطوبت، کیفیت هوا و سایر متغیرها ردیابی می‌کنند. این متغیرها به تامین‌کنندگان سازمان‌های خرده‌فروشی مواد غذایی کمک میکند تا حمل و نقل و ذخیره‌سازی کالاهای فاسد شدنی را بهتر مدیریت کنند.
برای مثال، WirelessLinks حسگرهای دما را ارائه می‌دهد. این حسگرها در کانتینر حمل و نقل جاسازی می‌شوند تا در لحظه درجه دمای محیط حمل و نقل را به سازمان‌های خرده فروشی منتقل کند. در صورت عبور از آستانه دما، گیرنده کالا می‌تواند قبل از فراگیر شدن موضوع با آژانس حمل و نقل تماس بگیرد تا موضوع را حل کند.
ردیابی سبد خرید
بر اساس آمارهای منتشر شده، سالانه 800 میلیون دلار سبد خرید به سرقت می‌رود. خرده فروشان می‌توانند سبدهای موجود خود را با حسگرهای ردیابی حرکت برچسب‌گذاری کنند، آنها را به یک نرم افزار ردیابی دارایی متصل کنند تا موقعیت سبد خرید را برای بازیابی سریع مشخص کنند.
این چرخ دستی‌های هوشمند مجهز به فناوری‌هایی برای ردیابی هستند. آمازون یکی از بزرگ‌ترین کسب و کارهای خرده فروشی است که با استفاده از این مدل، نه تنها امکان سرقت را حذف کرده است بلکه حتی عملیات صندوق را نیز به شکل اتوماتیک انجام می‌دهد.
استفاده از IOT در ردیابی سبد خرید باعث می‌شود تا علاوه بر کاهش احتمال سرقت، خدمات صندوق و پرداخت نیز با سهولت بیشتری ارائه شوند.
تکمیل موجودی قفسه ها با استفاده از فناوری RFID
قفسه های هوشمند دارای برچسب RFID هستند که موجودی آنها به شکل اتوماتیک قابل ردیابی است. برای مثال، هر زمان کالایی از قفسه‌ها برداشته شود؛ بلافاصله روی نرم افزار کسری موجودی قفسه نمایش داده می‌شود. در این مدل، پرسنل با کارایی بهتری می‌توانند موجودی قفسه‌ها را تکمیل کنند.
جستجوی موجودی در قفسه های هوشمند
یکی دیگر از موارد استفاده از قفسه های هوشمند ، موقعیت‌یابی اقلام است. فرض کنید مشتری مایل است مکان خاص سس سویا را از یک برند خاص بداند. هر یک از کارکنان می‌توانند محصول مورد نظر را در نرم افزار جستجو کند تا بداند سس در کدام راهرو و قفسه قرار دارد.
برچسب‌های الکترونیکی قیمت
در فروشگاه‌های خرده فروشی بزرگ، چاپ منوها و برچسب‌های جدید به ویژه زمانی که شرایط تورم وجود داشته باشد؛ اصولا فرآیندی زمان‌بر و هزینه‌بر است. از این رو برچسب‌های قیمت دیجیتال منجر به صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها می‌شود. برای مثال، پرایسر یک فروشنده تابلوهای دیجیتال است که زیرساخت ایجاد برچسب قیمت الکترونیکی را در اختیار خرده فروشان قرار می‌دهد.
ربات ها
ربات‌ها با انجام وظایف ساده و تکراری مانند شناسایی اقلام و ظرفیت قفسه‌ها، می‌توانند علاوه بر کاهش هزینه‌ها، زمان بیشتری در اختیار پرسنل بگذارند که با مشتری ارتباط عمیق‌تر ایجاد کند. برای مثال، فروشگاه زنجیره‌ای آمریکایی تارگت، از رباتی به نام تالی برای پرسه زدن در راهروها استفاده میکند و وظایفی مثل تکمیل موجودی قفسه‌ها را انجام می‌دهد.
نتیجه گیری
کسب و کارهای خرده فروشی امروزه از راههای متفاوتی می‌توانند از اینترنت اشیا بهره‌مند شوند. دریافت اطلاعات در لحظه، ردیابی رفتار خرید مشتری و بهینه‌سازی زنجیره تامین، برخی از مزایای به‌کارگیری فناوری اینترنت اشیا است که در نهایت منجر به بهبود تجربه مشتری می‌شود.
از سوی دیگر روندهای بازار نشان می‌دهد؛ استفاده از این فناوری در حال حاضر صرفاً یک مزیت رقابتی اما در آینده نزدیک، الزامی برای سازمان‌های خرده فروشی خواهد بود. از این رو به نظر می‌رسد آشنایی ویژه با این فناوری، از الزامات آینده هر کسب و کار خرده فروشی است.