پس از جلسات فشرده شورای عالی کار، حداقل حقوق و مزایای کارگران برای سال ۱۴۰۴ تعیین شد. بر اساس این مصوبه، حداقل دستمزد روزانه به ۳,۴۶۳,۶۵۶ ریال و حداقل حقوق ماهانه به ۱۰,۳۹۹,۰۶۸ تومان افزایش یافته است. این رقم نشان‌دهنده رشد ۴۵ درصدی نسبت به سال قبل است. همچنین، سایر مزایای مزدی نیز دستخوش تغییر شده‌اند؛ به‌طوری که حق مسکن به ۹۰۰ هزار تومان و بن کارگری به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. علاوه بر این، حق اولاد برای هر فرزند به ۱,۰۳۹,۰۹۶ تومان رسیده و کارگرانی که سابقه بیش از یک سال دارند، پایه سنواتی ۲۸۲ هزار تومانی دریافت خواهند کرد.
حداقل حقوق پایه 1404؛ 45 درصد افزایش = 10,399,000 تومان
حداقل مزد روزانه 1404؛ 45 درصد افزایش = 346,300 تومان
پایه سنوات 1404؛ 34 درصد افزایش = 282,000 تومان
حداقل پایه حقوق کارگر مجرد 1404 بدون سابقه کار؛ 43 درصد افزایش = 13,400,000 تومان
حداقل حقوق کارگر متاهل 1404 بدون فرزند؛ 40 درصد افزایش حقوق = 13,909,000 تومان
حداقل حقوق کارگر متاهل 1404 با دو فرزند؛ 41 درصد افزایش = 16,351,000 تومان
حق مسکن 1404 بدون تغییر= 900,000 تومان
حق خوار و بار (بن کارگری 1404)؛ 57 درصد افزایش = 2,200,000
از سوی دیگر، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ میزان افزایش حقوق کارمندان دولت را بین ۲۰ تا ۴۵ درصد اعلام کرد و حداقل حقوق کارمندان را به ۱۲ میلیون تومان رساند. با این وجود، در مقایسه با افزایش ۴۵ درصدی حداقل حقوق کارگران، میزان رشد حقوق کارکنان دولت کمتر به نظر می‌رسد. با در نظر گرفتن روند افزایش تورم در چند سال اخیر و هزینه‌های معیشتی که شورای عالی کار ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برآورد کرد، مشخص می‌شود که حداقل حقوق تعیین‌شده همچنان کمتر از هزینه‌های یک خانوار متوسط است.
در این مقاله، نگاهی دقیق به جزئیات جدیدترین تغییرات حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان در سال ۱۴۰۴ خواهیم داشت. همچنین، تأثیر این افزایش بر قدرت خرید، سطح رفاه خانوارها و سیاست‌های جبرانی دولت را مورد تحلیل قرار می‌دهیم.
حداقل پایه حقوق وزارت کار 1404 کارگران و کارمندان
از آنجا که میزان افزایش حقوق اداره کار ۱۴۰۴ و دستمزد کارگران به تصمیم‌گیری در جلسه شورای عالی کار وابسته بود، این افزایش اکنون با رشد ۴۵ درصدی نسبت به سال گذشته تصویب شده است. بر این اساس، حداقل دستمزد روزانه کارگران به ۳,۴۶۳,۶۵۶ ریال و حداقل حقوق ماهانه به ۱۰۳,۹۹۰,۶۸۰ ریال افزایش یافته است.
در لایحه بودجه ۱۴۰۴، میزان افزایش حقوق کارمندان دولت بین ۲۰ تا ۴۵ درصد تعیین شد و حداقل حقوق کارمندان به ۱۲ میلیون تومان رسید. در بسیاری از مواقع، شورای عالی کار درصدی مشابه یا میانگین آن را برای افزایش حقوق کارگران اعمال می‌کند.
از طرفی، با توجه به سبد معیشت سال ۱۴۰۴ که ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تعیین شده است، حداقل حقوق کارگران همچنان فاصله محسوسی با هزینه‌های زندگی دارد. بررسی‌های سال‌های اخیر نشان داده که شورای عالی کار معمولاً ۶۲ تا ۷۵ درصد از هزینه سبد معیشت را به عنوان حداقل دستمزد کارگران در نظر می‌گیرد. بنابراین، میزان افزایش دستمزد سال ۱۴۰۴ در همین محدوده پیش‌بینی می‌شد که اکنون با تصمیم نهایی، حداقل حقوق ماهانه به سطح بیش از ۴۵ درصد افزایش یافته است.
| حداقل حقوق کارگر مجرد بدون سابقه بیمه 1404 | حداقل حقوق کارگر متاهل با دو فرزند 1404 | حداقل حقوق کارگر متاهل با دو فرزند 1404 |
| 13 میلیون و 400 هزار تومان | 13 میلیون و 900 هزار تومان | 16 میلیون و 351 هزار تومان |
جدول حقوق کارگران 1404؛ مقایسه با سال‌های 1402 و 1403
مقایسه میزان افزایش حقوق کارگران و دستمزد روزانه کارگر در چند سال گذشته، درک بهتری نسبت به حداقل حقوق 1404 به ما می‌دهد. طی سال‌های 1402 و 1403 میزان افزایش پایه حقوق قانون کار، 35 درصد در نظر گرفته شد. این در حالی است که امسال میزان افزایش حقوق 1404 معادل 45 درصد در نظر گرفته شد که نسبت به دو سال قبل 10 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
| افزایش حقوق 1404 (45 درصد افزایش حقوق) | 1403 | 1402 | توضیحات |
| 3,463,656 | 2,388,728 | 1,769,428 | حداقل دستمزد روزانه |
| 103,909,680 | 71,661,840 | 53,082,840 | حداقل دستمزد ماهانه |
| 472,677 | 325,888 | 241,286 | مزد هر ساعت کاری |
| 661,748 | 469.607 | 337,800 | مزد هر ساعت اضافه کاری |
| 9,000,000 | 9,000,000 | 9,000,000 | حق مسکن |
| 2,200,000 | 14,000,000 | 11,000,000 | بن خواربار |
| 2,820,000 | 2,100,000 | 2,100,000 | پایه سنوات( افراد با حداقل 1 سال سابقه کار) |
| 10,390,068 | 7,166,184 | 5,308,284 | حق اولاد (یک فرزند) |
| 116,009,748 | 99,661,840 | 73,082,840 | حداقل حقوق کارگران متاهل بدون فرزند (با حداقل یکسال سابقه کار) |
| 126,408,816 | 108,928,024 | 80,491,124 | حداقل حقوق با یک فرزند |
| 115,190,680 | 94,661,840 | 73,082,840 | حقوق فرد مجرد بدون سابقه و فرزند (بدون کسر حق بیمه) |
جدول حداقل حقوق سال 1404 کارگران (ماه‌های 30 و 31 روزه)
باتوجه به اینکه شش ماهه نخست سال 31 روزه است، بنابراین حداقل دستمزد، به میزان یک روز نسبت به شش ماهه دوم سال متفاوت است.
| مبلغ (بر مبنای ریال) ماه ۳۱ روز | مبلغ (بر مبنای ریال) ماه ۳۰ روز | عنوان |
| ۳,۱۰۵,۳۴۶ | ۳,۱۰۵,۳۴۶ | مزد 1404 قانون کار (روزانه) |
| 96,265,726 | ۹۳,۱۶۰,۳۸۰ | حقوق 1404 قانون کار (ماهانه) |
| ۱۴,۰۰۰,۰۰۰ | ۱۴,۰۰۰,۰۰۰ | بن کارگر 1404 قانون کار |
| ۹,۰۰۰,۰۰۰ | ۹,۰۰۰,۰۰۰ | حق مسکن 1404 قانون کار |
| ۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۵,۰۰۰,۰۰۰ | حق تاهل 1404 |
| ۹,۳۱۶,۰۳۸ | ۹,۳۱۶,۰۳۸ | حق اولاد یا عائله مندی برای ۱ فرزند (معادل ۳ روز حداقل مزد 1404) |
| ۱۸,۶۳۲,۰۷۶ | ۱۸,۶۳۲,۰۷۶ | حق اولاد یا عائله مندی برای ۲ فرزند (معادل ۶ روز حداقل مزد 1404) |
| ۴۳۱,۲۹۹ | ۴۳۱,۲۹۹ | مزد هر ساعت کار عادی |
| 2,170,000 | ۲,۱۰۰,۰۰۰ | پایه سنوات 1404 برای هر روز (به شرط داشتن یکسال سابقه کار) |
| 143,323,680 | 143.323.680 | عیدی سال 1404 (حداقل) |
افزایش حقوق کارمندان دولت 1404
اشاره کردیم که حداقل حقوق کارمندان دولت هر ساله در لایحه بودجه مشخص می‌شود. مطابق لایجه بودجه حداقل حقوق کارمندان ۱۴۰۴ میزان 12 میلیون تومان تعیین شده است. همچنین حداقل درصد افزایش حقوق کارمندان دولت 20 و حداکثر آن 45 درصد در نظر گرفته شده است.
| 20 درصد | حداقل افزایش حقوق کارمندان دولت 1404 |
| 45 درصد | حداکثر افزایش حقوق کارمندان دولت 1404 |
جدول افزایش پایه حقوق کارمندان دولت 1404
براساس بخشنامه بودجه سال 1404 حداقل حقوق کارکنان دولت براساس حق تاهل و تعداد فرزندان قابل تغییر است که در جدول زیر به آن اشاره شده است.
| متوسط افزایش نظام‌های پرداخت – درصد | طبقه‌بندی کارکنان |
| 20 | کارکنان زن و مردان مجرد |
| 23 | با حق عائله‌مندی بدون فرزند |
| 26 | با حق عائله‌مندی 1 فرزند |
| 30 | با حق عائله‌مندی 2 فرزند |
| 36 | با حق عائله‌مندی 3 فرزند |
| 39 | با حق عائله‌مندی 4 فرزند |
| 45 | با حق عائله مندی ۵ فرزند و بیشتر |
حداقل حقوق 1404 نسبت به سبد معیشت؛ مقایسه 20 سال اخیر
قبل از تعیین حداقل حقوق 1404 (10 میلیون و 399 هزار تومان) براساس بررسی رسانه‌ها، میزان افزایش حداقل دستمزد به طور میانگین 52 درصد از سبد معیشت را شامل می‌شد. البته این میزان در چند سال اخیر با توجه به روند افزایشی تورم، به 62 تا 75 درصد رسیده بود. اکنون با مشخص شدن میزان افزایش حقوق امسال، می‌توان گفت که این پیش‌بینی تا حدود زیادی درست بوده است.
افزایش پایه حقوق بازنشستگان در سال 1404
بند ب تبصره 12 قانون بودجه 1404 به افزایش حقوق بازنشستگان کشور، لشگری و سایر صندوق‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی اشاره می‌کند. براساس مصوبه مجلس، میزان حداقل حقوق بازنشستگان در سال 1404 معال 11 میلیون و 700 هزار تومان در نظر گرفته شد که حاکی از 20 درصد افزایش دارد.
| سال | حداقل حقوق بازنشستگان (تومان) | درصد افزایش نسبت به سال قبل | کمک هزینه عائله‌مندی و حق اولاد (تومان) |
| 1403 | 9,750,000 | 25 درصد | 250 هزار به ازای هر فرزند |
| 1404 | 11,700,000 | 20 درصد | 300 هزار به ازای هر فرزند |
پایه حقوق 1404 و معافیت مالیاتی آن
دولت هر ساله در لایحه بودجه میزان مالیات حقوق و دستمزد را اعلام می‌کند که این عدد برای سال 1404 میزان 24 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. در واقع تا سقف 240,000,000 ریال از مالیات معاف بوده و مازاد آن به شکل پلکانی مشمول مالیات شده و به کمک نرم افزار حقوق و دستمزد محاسبه می‌شود.
| معافیت مالیات حقوق 1404 | ||
| حقوق ماهانه | حقوق سالانه | میزان مالیات حقوق |
| کمتر از 24 | کمتر از 288 | معاف از مالیات |
| 24 تا 30 | 288 تا 360 | 10 درصد |
| 30 تا 38 | 360 تا 456 | 15 درصد |
| 38 تا 50 | 456 تا 600 | 20 درصد |
| 50 تا 66.7 | 600 تا 800 | 25 درصد |
| مازاد 66.7 | مازاد 800 | 30 درصد |
حداقل دستمزد چیست و چگونه تعیین می‌شود؟
حداقل دستمزد به مبلغی اطلاق می‌شود که کارفرمایان به هیچ عنوان نمی‌توانند کمتر از آن مبلغ به کارگران خود پرداخت کنند. این مبلغ برای حفاظت از کارگران در برابر دستمزدهای ناچیز و تضمین حداقل سطح زندگی برای آنان تعیین می‌شود.
تبصره ماده 41 قانون کار در این زمینه به صراحت اعلام می‌کند که «کارفرمایان موظفند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پرداخت ننمایند و در صورت تخلف ضامن تأدیه مابه‌التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می‌باشد.»
حداقل دستمزد در اکثر کشورها توسط دولت یا یک نهاد قانونی خاص مانند شورای عالی کار در ایران تعیین می‌شود. این مبلغ معمولا سالانه بازنگری می‌شود و براساس عوامل مختلفی از جمله نرخ تورم، وضعیت اقتصادی کشور، نیازهای حداقل زندگی، تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری و هزینه‌های زندگی تعیین می‌شود.
در ایران، شورای عالی کار وظیفه تعیین حداقل دستمزد را بر عهده دارد. این شورا هر ساله بر اساس مذاکرات بین نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت، مبلغ حداقل دستمزد را برای سال آینده مشخص می‌کند. در همین راستا ماده 41 قانون کار، شورای عالی کار را مکلف کرده که هر ساله حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور و صنایع مختلف با توجه به چندین عامل تعیین کند.
عوامل تعیین کننده پایه حقوق
براساس ماده 41 قانون کار، شورای عالی کار موظف است که حداقل حقوق را بر در نظر گرفتن دو عامل زیر تعیین کند:
الف: حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود.
ب: حداقل مزد بدون آن که مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی‌های کار محول شده را مورد توجه قرار دهد باید به
اندازه‌ای باشد تا زندگی یک خانواده، که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می‌شود را تأمین کند.
مهم‌ترین تاثیرات پایه حقوق
- تأمین معیشت کارگران: حداقل دستمزد به عنوان حداقل مبلغی است که کارگر برای تأمین نیازهای اولیه زندگی خود باید دریافت کند. بنابراین به طور مستقیم می‌تواند زندگی میلیون‌ها نفر از کارگران و کارمندان کشور و خانواده‌های آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
- تأثیر بر نرخ بیکاری: برخی معتقدند که تعیین حداقل دستمزد بالا می‌تواند منجر به افزایش نرخ بیکاری شود، زیرا ممکن است برخی کارفرمایان از استخدام کارگران جدید خودداری کنند. از سوی دیگر، برخی دیگر بر این باورند که حداقل دستمزد به دلیل بهبود قدرت خرید مردم می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند. در هر صورت شورای عالی کار باید حداقل دستمزد را به گونه‌ای تعیین کند تا هم کارگران و هم کارفرمایان از آن رضایت نسبی داشته باشند.
- تحقق عدالت اجتماعی: حداقل دستمزد یکی از ابزارهای مهم در تحقق عدالت اجتماعی است، زیرا به جلوگیری از پایمال شدن حقوق کارگران و تفاوت‌های درآمدی شدید کمک می‌کند.
- تأثیر بر هزینه‌ها و قیمت‌ها: کارفرمایان برای تأمین حداقل دستمزد ممکن است هزینه‌های تولید را افزایش دهند که این موضوع می‌تواند به طور غیرمستقیم بر قیمت کالاها و خدمات تاثیر بگذارد.
عوامل تاثیرگذار بر پایه حقوق سال 1404
- نرخ تورم در سال 1403 و پیش‌بینی حداقل حقوق 1404
در سال 1403، ایران با نرخ تورم بالایی روبرو بود و بر اساس گزارش‌های رسمی و غیررسمی، تورم سالانه در حدود 40% یا بیشتر بود. این نرخ تورم باعث افزایش چشمگیر قیمت‌ها در بخش‌های مختلف مانند مسکن، مواد غذایی و حمل و نقل شده بود. در سال 1404، اگر این روند تورم ادامه یابد، دولت مجبور خواهد بود حداقل حقوق را به میزان قابل توجهی افزایش دهد تا بتواند قدرت خرید کارگران را حفظ کند.
- رشد اقتصادی در سال 1403 و تاثیر آن بر حداقل حقوق امسال
رشد اقتصادی ایران در سال 1403 تحت تاثیر چند عامل مهم قرار داشت، از جمله سیاست‌های دولت در زمینه حمایت از تولید داخلی، وضعیت بازار نفت، و تحریم‌ها. طبق گزارش‌ها، رشد اقتصادی در سال 1403 با وجود چالش‌ها، در برخی بخش‌ها نظیر تولید داخلی و کشاورزی بهبود داشت، اما همچنان مشکلاتی مانند کمبود سرمایه‌گذاری و مشکلات ساختاری اقتصاد ایران پابرجا بود. در صورتی که این روند در سال 1404 ادامه یابد و رشد اقتصادی شتاب بگیرد، دولت قادر خواهد بود منابع بیشتری برای تخصیص به افزایش حداقل حقوق فراهم کند. اما اگر مشکلات اقتصادی همچنان ادامه پیدا کند، این افزایش ممکن است به کندی انجام شود.
- درآمدهای دولت در سال 1403 و تاثیر آن بر حداقل حقوق
در سال 1403، ایران همچنان وابسته به منابع نفتی بود و درآمدهای دولت از فروش نفت تحت تاثیر تحریم‌ها قرار داشت. همچنین، درآمدهای مالیاتی کشور در حال بهبود بود، اما این بهبود نیز تحت تاثیر مشکلات ساختاری قرار داشت. درآمدهای نفتی و مالیات‌ها تاثیر زیادی در توان دولت برای افزایش حقوق‌ها دارند. اگر در سال 1404 با بهبود روابط بین‌المللی و افزایش صادرات نفت، درآمدهای دولت بیشتر شود، این امر می‌تواند به افزایش حداقل حقوق منجر شود. اما در صورتی که درآمدهای نفتی و غیرنفتی کاهش یابد، افزایش حقوق محدودتر خواهد بود.
- تاثیرات نیازهای بازار کار بر حداقل حقوق
وضعیت بازار کار در سال 1403 نشان‌دهنده تقاضای زیاد برای نیروی کار در برخی بخش‌ها مانند فناوری اطلاعات، مهندسی و صنایع پیشرفته بود. در همین حال، در برخی دیگر از بخش‌ها همچنان مشکلات اشتغال وجود داشت. پیش‌بینی می‌شود که در سال 1404، با توجه به تغییرات در وضعیت آموزشی و افزایش مهارت‌های نیروی کار، تقاضا برای نیروهای ماهر افزایش یابد. این افزایش تقاضا ممکن است باعث افزایش حداقل حقوق در برخی از صنایع شود. همچنین، با توجه به نرخ بالای بیکاری در برخی مناطق و گروه‌های سنی، دولت ممکن است برای تشویق به اشتغال، حداقل حقوق را برای برخی گروه‌های خاص افزایش دهد.
- تاثیر مطالبات اجتماعی و سیاسی بر حداقل حقوق 1404
در سال 1403، ایران شاهد برخی اعتراضات و مطالبات اجتماعی در زمینه حقوق کارگران و وضعیت معیشتی بود. این اعتراضات در قالب اعتصابات و تظاهرات کارگری در برخی صنایع و بخش‌ها به چشم می‌خورد. این فشارهای اجتماعی معمولا بر تصمیمات دولت در زمینه تعیین حداقل حقوق تاثیر می‌گذارد. اگر این مطالبات در سال 1404 ادامه یابد و شدت گیرد، ممکن است دولت برای پاسخ به اعتراضات و بهبود وضعیت اجتماعی، اقدام به افزایش حداقل حقوق کند.
- میانگین افزایش قیمت‌ها و هزینه‌های زندگی و تاثیر آن بر میزان حداقل حقوق
هزینه‌های زندگی در سال 1403 به طور چشمگیری افزایش یافت و هزینه‌های مسکن، مواد غذایی و حمل و نقل بخش زیادی از درآمد افراد را به خود اختصاص داد. پیش‌بینی می‌شود که این روند در سال 1404 نیز ادامه یابد. در این صورت، برای جلوگیری از کاهش قدرت خرید مردم و حفظ حداقل استانداردهای زندگی، دولت احتمالا حداقل حقوق را به اندازه‌ای افزایش دهد که با افزایش هزینه‌ها تطابق داشته باشد.
با توجه به تمامی این تحلیل‌ها، می‌توان پیش‌بینی کرد که حداقل حقوق 1404 با توجه به وضعیت تورم، رشد اقتصادی، مطالبات اجتماعی و هزینه‌های زندگی افزایش بیشتری نسبت به سال قبل (1403) خواهد یافت.