اگر نمیدانید محاسبات مشبک چیست، باید بگوییم که این عبارت، ترجمهای تحتالفظی از Grid Computing است. اما گرید کامپیوتینگ چیست؟ به زبان ساده، گرید کامپیوتنیگ یک معماری توزیع شده است که از گروهی از منابع برای کار با یکدیگر استفاده میکند.
تا به امروز، کاربرد موثر و مزایای گرید کامپیوتینگ در صنایع مختلفی مانند فناوری اطلاعات، خودرو، هوافضا، نجوم، علوم فیزیکی، علوم تجربی و حتی صنعت رسانه ثابت شده است. در واقع سازمانها میتوانند با توزیع فعالیتها میان نودهای یک شبکه محاسبات مشبک، بدون در نظر گرفتن پراکندگی جغرافیایی، کارهای خود را با سرعت بیشتری انجام دهند.
در این مقاله به معرفی گرید کامپیوتینگ، اجزا و انواع آن میپردازیم. همچنین تفاوت گرید کامپیوتینگ با رایانش ابری را بررسی کرده و آنها را از ابعاد مختلف با یکدیگر مقایسه میکنیم. اگر در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت دارید یا علاقمند به یادگیری مباحث آن هستید، خواندن این مقاله را به شما توصیه میکنیم.
گرید کامپیوتینگ یا رایانش مشبک چیست؟
گرید کامپیوتینگ که به عنوان رایانش شبکهای یا محاسبات مشبک نیز از آن یاد میشود، یک مدل محاسباتی مبتنی بر شبکه است که با کمک گروهی از کامپیوترهای شبکه شده، توانایی پردازش حجم زیادی از دادهها را دارد. به عبارت دیگر، رایانش مشبک، شبکه وسیعی از کامپیوترهای به هم پیوسته است که برای حل یک مشکل مشترک، با یکدیگر هماهنگ میشوند و با تقسیم شدن به چندین واحد کوچک، روی حل آن کار میکنند. این کامپیوترها روی یک شبکه و تحت پروتکل مشخص، به عنوان یک اَبَرکامپیوتر مجازی با یکدیگر کار میکنند تا یک مسئله پیچیده حل شود.
رایانش مشبک یا گرید کامپیوتینگ سیستمی برای متصل کردن تعداد زیادی از نودهای کامپیوتری در یک معماری توزیع شده است که منابع محاسباتی لازم برای حل مسائل پیچیده را فراهم میکند. این نودها میتوانند سرورها یا کامپیوترهای شخصی از نقاط مختلف جغرافیایی باشند که از طریق اینترنت یا شبکههای دیگر به یکدیگر متصل هستند. گرید کامپیوتینگ از منابع در دسترس هر نود، برای اجرای دستوراتی مستقل استفاده میکند که در نهایت منجر به یک نتیجه بزرگ میرسند.
گرید کامپیوتینگ چگونه کار میکند: یک مدل محاسباتی مبتنی بر شبکه است که با کمک گروهی از کامپیوترهای شبکه شده، توانایی پردازش حجم زیادی از دادهها را دارد.
در واقع رایانش مشبک معماری لازم برای ایجاد یک اَبَرکامپیوتر مجازی را با استفاده از نودهای توزیعشده فراهم میکند. اکثر پروژههای گرید کامپیوتینگ زمان مشخصی ندارند و پروژههای بزرگ معمولا میان کشورها و قارههای مختلف توزیع میشوند. در بسیاری از موارد، یک سیستم رایانش مشبک، از یک نود آزاد موجود در شبکه برای انجام فعالیتهای گرید استفاده میکند؛ فرایندی که به عنوان cycle-scavenging یا CPU-scavenging شناخته میشود. این فعالیتها ممکن است هفتهها یا ماهها در بکگراند طول بکشند.
مشارکت هر نود در یک شبکه رایانش مشبک، از طریق اجرای یک نرمافزار تخصصی grid computing امکانپذیر میشود. یک شبکه گرید نیازمند یک نود کنترلکننده (معمولا یک سرور) برای مدیریت عملیات و زمانبندی فعالیتها است. علاوه بر این، شبکه گرید از میانافزار یا middleware برای ایجاد و کنترل شبکه، مدیریت فرایندها میان نودها و ایجاد تعامل میان اجزای مختلف استفاده میکند.
در یک فضای رایانش مشبک، احتمال زیادی برای قطع یا حذف شدن نودهای محاسباتی وجود دارد. به همین علت، سازمانهایی که از چنین شبکههایی استفاده میکنند باید نودهای جایگزین و مدلهای بازیابی قوی را در نظر بگیرند. همچنین سازمانها باید تدابیر امنیتی برای حفاظت از دادهها و همچنین کنترل کیفیت را مدنظر قرار دهند.
برای نمونه، در بسیاری از شبکههای گرید، کنترلها بسیار محدود بوده و ایجاد یک پروژه گرید یا پیوستن به یک پروژه بسیار ساده است. در حالی که اگر موارد امنیتی و کنترلی از اولویت بالایی برخوردار باشند، سازمان باید از کنترلهای مناسب برای پیادهسازی و حفاظت از منابع، اطمینان حاصل کند.
اجزای کلیدی رایانش مشبک
فضای گرید کامپیوتینگ شامل مجموعهای از اعضای شبکه است و طبق طراحی شبکه، برخی اجزا ممکن است همیشه عضوی از آن باشند یا نباشند. اگرچه ترکیب این اجزا بسته به پروژه میتواند متفاوت باشد، اما درک نقش آنها در شبکه و حل مسائل اهمیت دارد. مهمترین اجزای یک شبکه گرید عبارتند از:
اجزای کلیدی گرید کامپیوتینگ شامل رابط کاربری، امنیت، زمانبند، مدیریت دادهها، مدیریت منابع و فعالیتها است.
- رابط کاربری: امروزه کاربران به خوبی با پورتالهای وب آشنا هستند. این پورتالها با ارائه یک رابط واحد، امکان مشاهده طیف وسیعی از اطلاعات را برای کاربران فراهم میکنند. به طور مشابه، یک پورتال گرید، رابطی برای اجرای برنامههای مورد نیاز روی منابع ارائه شده توسط شبکه را به کاربران ارائه میدهد. این رابط کاربری به سبک یک پورتال است که به کاربران کمک میکند تا عملکردهای مختلف را بهطور موثر، در شبکههای گرید جستجو و اجرا کنند. در واقع کاربر شبکه مشبک، یک کامپیوتر مجازی بزرگ را مشاهده میکند که منابع محاسباتی مورد نیازش را ارائه میدهد؛ مانند یک کاربر اینترنت که محتوایی یکپارچه را در وب مشاهده میکند.
- امنیت: امنیت یکی از نگرانیهای اصلی در فضای گرید کامپیوتینگ است و مکانیزمهایی مانند احراز هویت، مجوزدهی، رمزگذاری دادهها را دربرمیگیرد. زیرساخت امنیتی گرید (GSI) یک عنصر کلیدی در اینجاست که تعاملات مخفی و بدون دستکاری را میان موجودیتهای نرمافزاری فعال در یک شبکه گرید ایجاد میکند. این زیرساخت شامل پیادهسازی OpenSSL است که یک مکانیسم ورود به سیستم را برای کاربران فراهم میکند تا فعالیت خود را درون شبکه مشبک انجام دهند. GSI با ارائه مکانیسمهای احراز هویت و مجوزدهی برای محافظت از سیستم، امنیت قوی شبکه را تضمین میکند.
- زمانبند (Scheduler): پس از شناسایی منابع شبکه گرید، دومین گام زمانبندی فعالیتها برای اجرا روی آنهاست. برای اجرای فعالیتهای مستقلی که به یکدیگر وابستگی متقابل ندارند، ممکن است نیازی به زمانبند نباشد. با این وجود، برای اجرای وظایفی خاص، همزمان که به ارتباطات بین فردی نیاز دارند، استفاده از زمانبند برای هماهنگ کردن اجرای فعالیتها لازم است. بنابراین زمانبندها میتوانند در محیط شبکه های گرید، در سطوح مختلفی عمل کنند.
- مدیریت دادهها: مدیریت دادهها جزئی حیاتی برای grid computing است. یک مکانیزم امن و قابل اطمینان برای انتقال یا استفاده از دادهها میان نودهای مختلف در شبکه رایانش مشبک از اهمیت ویژهای برخوردار است. ابزارهای مدیریت دادهها با ایجاد پروتکلهای مختلف، از GSI برای احراز هویت و مجوزدهی به کاربران استفاده میکند و هر کاربر داخل شبکه، پس از احراز هویت میتواند به انتقال دادهها بپردازد.
- مدیریت منابع و فعالیتها: عنصر مدیریت منابع و فعالیتها، امکان اجرای یک کار روی یک منبع خاص را فراهم کرده، وضعیت آن را بررسی و نتایج آن را بازیابی میکند. این برنامهها از منابع موجود و در دسترس شبکه گرید آگاهی دارند و با درنظر گرفتن امکانات موجود، به تقسیم فعالیتها میپردازند. این عنصر به مدیریت هرچه بهتر کار و منابع کارآمد فعال در شبکههای گرید کمک میکند.
انواع Grid Computing چیست؟
گرید کامپیوتینگ را میتوان بر مبنای کاربرد و محاسبههایی که انجام میدهد، به چند دسته تقسیم کرد که عبارتند از:
- گرید کامپیوتینگ محاسباتی (Computational grid computing):
امروزه شبکههای گرید محاسباتی، بیشترین سهم استفاده از محاسبات شبکه را در بین صنایع به خود اختصاص میدهند و انتظار میرود تا سالهای آینده نیز این روند ادامه داشته باشد. گرید کامپیوتینگ محاسباتی برای انجام فعالیتهایی که بیش از حد انتظار زمانبر هستند، بهترین گزینه است. در چنین مواردی، فعالیت اصلی به تعدادی فعالیت کوچکتر شکسته شده که هرکدام از آنها بهشکل موازی، روی یک نود شبکه گرید اجرا میشود. پس از تکمیل همه فرایندها، نتیجهها با یکدیگر ترکیب شده تا نتیجه فعالیت اصلی ایجاد شود. به این ترتیب، زمان انجام فعالیت اصلی کاهش مییابد.
شبکههای محاسباتی در اقدامات روزمره کسبوکارها نیز کاربرد پیدا میکنند. برای مثال، با استفاده از یک شبکه محاسباتی میتوان سرعت گزارشگیری برای یک کسبوکار آنلاین را افزایش داد. از آنجا که زمان عنصری مهم برای مشتری است، چنین کسبوکارهایی میتوانند با استفاده از شبکههای محاسباتی، سرعت تولید گزارشهای خود را از دقیقه به ثانیه برسانند. چنین شبکههایی، در مقایسه با سیستمهای سنتی، منجر به بهبود عملکرد قابلتوجهی میشوند.
- گرید کامپیوتینگ دادهها ((Data grid computing:
گریدهای داده به شبکههایی گفته میشود که داده را میان کامپیوترهای مختلف تقسیم میکنند. مشابه گریدهای محاسباتی، گریدهای داده امکان قراردادن دادهها در شبکهای از کامپیوترها یا منابع حافظه را فراهم میکنند. با این وجود، شبکه گرید کل این دادهها را، علیرغم تقسیم شدن، به عنوان یک داده واحد در نظر میگیرد. گرید کامپیوتینگ دادهها به کاربران مختلف اجازه میدهد تا بهشکل همزمان، امکان دسترسی، تغییر یا انتقال دادههای توزیعشده را داشته باشند.
برای مثال، از یک دیتا گرید میتوان به عنوان یک مرکز داده بزرگ استفاده کرد که در آن، هر وبسایت بتواند دادههای خود را در شبکه ذخیره کند. به این ترتیب، شبکه امکان اشتراکگذاری هماهنگ دادهها را در میان تمام کاربران شبکه امکانپذیر میکند. علاوه بر این، با گرید دادهها، امکان انتقال دانش میان کاربران شبکه نیز فراهم میشود.
- گرید کامپیوتینگ مبتنی بر همکاری (Collaborative grid computing):
Collaborative grid computing مسائل ایجاد شده را با ایجاد همکاری یکپارچه حل میکند. این نوع محاسبه از فناوریهای مختلفی که انجام کار میان افراد را ممکن میکند، بهره میگیرد. از آنجا که در این شبکه افراد بهراحتی به فعالیتها و اطلاعات یکدیگر دسترسی دارند، بهرهوری و خلاقیت نیروهای کار بهبود مییابد که در نهایت بهنفع سازمانها است.
علاوه بر این، این شبکه بر فاصلههای جغرافیایی غلبه کرده و با ایجاد امکان دورکاری برای افراد، در نهایت منجر به تجربه و رضایت شغلی بهتری میشود. برای مثال در یک شبکه مبتنی بر همکاری، همه کاربران میتوانند بهشکل همزمان، به اسناد متنی، تصویری و سایر فایلهای کاری دسترسی داشته و روی آنها کار کنند.
- Manuscript grid computing:
Manuscript grid computing در مدیریت تصاویر و متنهای حجیم مورد استفاده قرار میگیرند. این گریدها امکان ذخیره مستمر تصاویر و متون مختلف را، هنگام پردازش و اجرای عملیات روی دادههای قبلی، ممکن میکند. این شبکه یک چارچوب ساده گرید کامپیوتینگ است که در آن حجم زیادی از متون یا تصاویر، بهشکل موازی پردازش میشوند.
- گرید کامپیوتینگ ماژولار (Modular grid computing):
محاسبات مشبک ماژولار به تفکیک منابع محاسباتی در یک سیستم مربوط میشود که میتواند شامل فضای ذخیرهسازی، GPU، حافظه و شبکه باشد. تیمهای فناوری اطلاعات میتوانند برای پشتیبانی از برنامهها یا سرویسهای خاص خود از منابع و قدرت محاسباتی این شبکه بهره بگیرند.
در حالت کلی، در یک modular grid، مجموعهای از منابع با یک نرمافزار ترکیب میشوند تا اقدامی خاص انجام شود. برای مثال، زمانی که CPU و GPU مورد نیاز یک پروژه در سرورهای مختلفی قرار داشته باشند، میتوان با استفاده از گرید کامپیوتینگ، آنها را با حداکثر سرعت و حداقل تاخیر به یکدیگر متصل کرده و سیستم مورد نیاز را ساخت.
به این ترتیب، زمانی که یک نرمافزار ساخته میشود، میتوان مجموعهای از منابع محاسباتی و سرویسها را برای پشتیبانی از آن فراهم کرد. متقابلا زمانی که آن برنامه منقضی میشود، منابع پردازشی آن آزاد شده و برای برنامههای دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. سازندگان تجهیزات اصلی (OEM ها) نقشی کلیدی در شکلگیری این شبکهها ایفا میکنند، زیرا قابلیت اتصال میان تجهیزات از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
گریدهای مبتنی بر شبکه (Network grid)، گریدهای مبتنی بر ابزار (Utility grid)، گریدهای اطلاعاتی (Information grid) و گریدهای خدماتی (Service grid) از نمونههای دیگر شبکههای مشبک هستند که در موارد دیگر مورد استفاده قرار میگیرند.
تفاوت grid computing و cloud computing
گرید کامپیوتینگ (Grid Computing) و کلود کامپیوتینگ (Cloud Computing) مفهوم نسبتاً مشابهی دارند و به همین دلیل ممکن است بهراحتی با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. در واقع هر دو دیدگاه یکسانی از ارائه خدمات به تعداد زیادی از کاربران، از طریق اشتراکگذاری منابع میان آنها دارند. رایانش ابری و رایانش مشبک هر دو مبتنی بر تکنولوژی شبکه هستند و قابلیت مولتی تسکینگ (Multitasking) دارند؛ به این معنی که کاربران میتوانند به یک یا چند نمونه اپلیکیشن برای انجام عملکردهای مختلف دسترسی داشته باشند. اما باید گفت رایانش ابری نوع دیگری از محاسبات توزیعشده است که با گرید کامپیوتینگ تفاوت دارد و جایی بین رایانش مشبک و اَبَرکامپیوترها قرار میگیرد.
فضای ابری نسبت به شبکههای گرید بسیار دقیقتر است و میتوانند فعالیتهای وابسته به زمان را بهطور مؤثرتری مدیریت کنند. اگرچه منابع ابری میتوانند از لحاظ جغرافیایی توزیعشده باشند، اما د رمقایسه با هزاران یا میلیونها نود پراکنده در یک شبکه رایانش مشبک، در فضای محدودتری قرار دارند.
یکی دیگر از تفاوت گرید و کلود این است که گرید کامپیوتینگ را میتوان نسل قبلی رایانش ابری دانست که نقش برجستهای در محاسبات جهانی ایفا کرده است. در حقیقت، رایانش ابری در بلندمدت میتواند تهدیدی جدی برای گریدکامپیوتیگ ایجاد کند. متمرکز بودن سرورها در رایانش ابری، زمان آزاد کمتری را برای سرورها ایجاد کرده و تعداد سیستمهای بلااستفاده را کاهش میدهد.
رایانش مشبک شامل مجازی سازی منابع محاسباتی برای ذخیره مقادیر انبوه داده است. در حالی که رایانش ابری جایی است که اپلیکیشن در آن بهطور مستقیم به منابع دسترسی ندارد؛ بلکه از طریق یکی از سرویس های رایانش ابری (PaaS، SaaS و IaaS) به آنها دسترسی پیدا میکند. از طرف دیگر، منابع در گرید کامپیوتینگ بر روی شبکه توزیع میشوند؛ اما در رایانش ابری منابع به شکل مرکزی مدیریت میشوند.
تفاوتهای اصلی Grid Computing و Cloud Computing را میتوان در جدول زیر خلاصه کرد:
گرید کامپیوتینگ | رایانش ابری |
---|---|
معماری توزیعشده | معماری کلاینت-سرور |
مدیریت غیرمتمرکز | مدیریت متمرکز |
استفاده از منابع طبق الگوی همکارانه | استفاده از منابع با الگوی غیرمتمرکز |
انعطافپذیری کم | انعطافپذیری زیاد |
پرداخت برمبنای منابع | پرداخت براساس میزان استفاده |
دسترسی پایین | دسترسی بالا |
مقیاسپذیری پایین | مقیاسپذیری بالا |
دسترسی از طریق میانافزار گرید (grid middleware) | دسترسی از طریق پروتکلهای استاندارد وب |
مبتنی بر کاربرد | مبتنی بر سرویس |
مدیریت توسط سازمان | مدیریت توسط ارائهدهنده زیرساخت |
استفاده از سیستمهایی مانند محاسبات توزیعشده (Distributed Computing) و اطلاعات توزیعشده (Distributed information) | استفاده از سرویسهایی مانند پلتفرم بهعنوان سرویس (PaaS)، نرمافزار بهعنوان سرویس (SaaS) و زیرساخت بهعنوان سرویس (IaaS) |
۵ کاربرد گرید کامپیوتینگ
از رایانش مشبک در ارگانهای دولتی، دانشگاهها و سازمانها مختلف برای ایجاد هماهنگی میان پروژهها و حل مسائل استفاده میشود. از قدرت محاسباتی شبکههای گرید میتوان برای پروژههای مختلف، مانند تحقیقات ژنتیکی، بررسی انطباق دارو، برنامههای ایمنی دولت و تحقیقات تاریخی، استفاده کرد.
همچنین Grid computing را میتوان برای انجام تحلیلهای مختلف، مانند مدلسازی ریسکهای مالی، مطالعه فعالیتهای زمینلرزهها یا تجزیه و تحلیل الگوهای آبوهوایی، بهکار گرفت. علاوه بر این، رایانش مشبک میتواند نقشی کلیدی در محاسبات فراگیر (pervasive computing) ایفا کند؛ جایی که دستگاههای هوشمند بدون آگاهی مستقیم کاربر، به محیطی نفوذ میکنند.
معماری رایانش مشبک میتواند قدرت پردازش عظیمی را برای حل یک مسئله فراهم کند. با این حال، مدل توزیع شده تنها برای یک مجموعه کوچک از برنامهها به خوبی کار میکند.
- علوم تجربی
حوزه علوم تجربی یکی از بخشهای کاربردی و رو به رشد رایانش مشبک است که رشتههای مختلف مانند زیستشناسی محاسباتی، بیوانفورماتیک، ژنومیک و علوم اعصاب به سرعت آن را پذیرفتهاند. متخصصان این حوزه با استفاده از گرید کامپیوتینگ میتوانند به دادههای مورد نیاز خود دسترسی پیدا کرده و آنها را جمعآوری و استخراج کنند. با استفاده از این شبکه، امکان اجرای انوع شبیهسازیها و تحلیلها در مقیاس بزرگ فراهم شده و به سادگی میتوان ابزارهای راهدور را به زیرساختهای پزشکی موجود متصل کرد.
- علوم مهندسی محور
کاربرد گرید کامپیوتینگ در کاهش هزینههای مورد نیاز برای پروژههای نیازمند منابع زیاد، بسیار گسترده است. بخشهای خدمات مهندسی مختلفی که نیازمند تلاشهای مشترک در طراحی و تست دادههای حجیم هستند، مانند صنایع خودروسازی یا هوافضا، فناوری شبکه مشبک را انتخاب کردهاند. گرید کامپیوتینگ در توسعه این بخش نیز موثر بوده و روندهای مربوط به رشد برنامههای مهندسی محور را نیز سرعت میبخشد.
- خدمات دادهگرا
امروزه دادهها همهجا حضور دارند؛ از سنسورها تا گجتهای هوشمند و همه دستگاههایی که به فناوری IOT متصل هستند؛ در این شرایط انفجار داده، گریدها نقشی کلیدی ایفا میکنند. از این شبکهها میتوان برای جمعآوری، ذخیرهسازی و تحلیل دادهها استفاده کرده و بهطور همزمان، به استخراج الگو از آنها برای ایجاد دانش پرداخت.
- همکاریهای علمی-پژوهشی
دانشگاهها و سازمانهای مشارکتکننده در برنامههای تحقیقاتی دارای حجم زیادی از دادهها برای تحلیل و پردازش هستند. سازمانهای درگیر این پروژهها، به فضای قابل توجهی برای ذخیره دادههای حجیم و منابع محاسباتی پیشرفته برای پردازش آنها نیاز دارند.
در چنین مواردی، grid computing با ایجاد یک سازمان مجازی برای ارائه قابلیتهای محاسباتی، مکانیزمهایی برای به اشتراکگذاری منابع ارائه میدهد. این اَبَرکامپیوتر مجازی، اشتراکگذاری منابع را طبق درخواست تسهیل کرده و چارچوب مطمئنی برای دسترسی و مبادله دادهها ایجاد میکند.
- کاربردهای تجاری
شبکههای گرید از بخشهای تجاری مختلفی که نیازمند منابع محاسباتی قدرتمند هستند، مانند بازیهای آنلاین و صنعت گیم، پشتیبانی میکنند. در این گریدها، منابع بر مبنای نیازمندی محاسباتی درنظر گرفته میشوند؛ عواملی مانند ترافیک و تعداد مشارکتکنندگان.
علاوه بر این، استفاده از گرید کامپیوتینگ در صنعت رسانه، با افزودن جلوههای ویژه، جذابیت بصری فیلمها را افزایش میدهد. همچنین در فرایند تولید فیلم، با ایجاد امکان پردازش همزمان بخشهای مختلف، زمان تولید را کاهش میدهد.
سخن پایانی
همانطور که اشاره شد، گرید کامپیوتینگ منابع محاسباتی مختلف مانند کامپیوترهای شخصی، سرورها و حافظههای فیزیکی را به یکدیگر مرتبط کرده و مکانیزمی منحصر به فرد برای دسترسی و استفاده از آنها، به عنوان یک منبع یکپارچه و واحد را فراهم میکند. این امر توانسته است بهرهوری از خدمات کامپیوتینگ را با فراهم کردن دسترسی شفاف به منابع افزایش دهد و سرعت بیشتری به امور ببخشد.
با وجود تفاوتهای میان گرید کامپیوتینگ و رایانش ابری، استفاده از کلود برای پشتیبانی از برنامههای مبتنی بر گرید امکانپذیر است؛ بهشکل زیرساخت کامل یا ترکیبی. به این ترتیب سازمانها میتوانند درکنار بهرهگیری از مزایای گرید کامپیوتینگ، از برخی منافع رایانش ابری مانند مقیاسپذیری یا مدلهای پرداخت سرویس آن استفاده کنند. این راهبرد میتواند برای سازمانهایی که قبلا در گریدکامپیوتینگ سرمایهگذاری کردهاند، مفید واقع شود.
منابع:
- differencebetween.info
- askanydifference.com
- jigsawacademy.com
- techtarget.com
- spiceworks.com