در سالهای اخیر، نقش فناوری اطلاعات در سازمانها از یک ابزار پشتیبان به یک مزیت استراتژیک تبدیل شده است. مدیران امروز دیگر صرفاً به دنبال کاهش هزینههای IT نیستند؛ بلکه ارزشآفرینی، چابکی و تداوم کسبوکار را در گرو بهرهگیری از فناوریهای نوین میدانند. الگوی هزینهکرد سازمانها نیز این واقعیت را تأیید میکند: اگر در سالهای گذشته، بخش قابلتوجهی از بودجه IT صرف تجهیز و نگهداری زیرساختها میشد، امروز بهواسطه تحولاتی مانند رایانش ابری، بخش بیشتری از تمرکز به سمت توسعه سیستمها، نوآوری و ایجاد مزیت رقابتی حرکت کرده است.
این تغییر رویکرد باعث شده وابستگی سازمانها به فناوری اطلاعات در تمام زنجیره ارزش — از تولید و عملیات تا بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش — بیش از هر زمان دیگری مشهود باشد. طبیعی است که در چنین شرایطی، نقش مدیر فنی یا CTO (Chief Technology Officer) به یکی از حیاتیترین جایگاههای مدیریتی تبدیل شود؛ نقشی که ارتباط مستقیم با تصمیمات استراتژیک سازمان دارد و کیفیت آن میتواند مسیر رشد یا حتی بقای کسبوکار را تعیین کند.
با این حال، بسیاری از کسبوکارها همچنان با ابهاماتی مواجهاند؛ از جمله اینکه مدیر فنی چیست؟ CTO دقیقاً چه وظایفی دارد؟ تفاوت او با مدیر مهندسی چیست؟ شرح وظایف مدیر فنی و مهندسی شامل چه مواردی است؟ مدیریت فنی چه نقشی در موفقیت سازمان ایفا میکند؟ همین ابهامها باعث شده حجم جستجوی کاربران درباره این نقش، طی سالهای اخیر به شکل قابلتوجهی افزایش یابد.
به همین دلیل، در ادامه این نوشتار تلاش کردهایم پاسخی روشن و یکپارچه به این پرسشها ارائه دهیم؛ از اینکه مدیر فنی کیست تا اینکه چه وظایف، مهارتها و سطح اثرگذاریای در سازمان دارد و نقش او چگونه بر توسعه محصول، انتخاب فناوری، طراحی زیرساخت و آینده کسبوکار تأثیر میگذارد.
مدیر فنی CTO کیست؟
مدیر فنی یک نقش ارشد اجرایی است که در حالت کلی مسئول مدیریت زیرساختها و کارکنان فنی سازمان است. مسئولیتهای او طیف گستردهای از وظایف مانند بهکارگیری فناوری، مدیریت سیستم و شبکه، یکپارچگی و تست، توسعه و نظارت بر عملیات فنی کارکنان فنی تا پیشگیری از حملات امنیتی را در بر میگیرد. مطالعات نشان میدهد؛ CTO ها با توجه به نقشی که در سازمان ایفا میکنند به 4 دسته اساسی تقسیمبندی میشوند.
- گروه اول: مدیر زیرساخت: مدیر زیرساخت، CTO ای است که مسئولیت نگهداری و حفظ امنیت دادههای سازمان را برعهده دارد. این مدیران برای تعیین استراتژیهای حفظ امنیت داده، اغلب در اولین گام، یک نقشه استراتژیک طراحی میکنند. این دسته از مدیران فنی که نقش مدیر زیرساخت را ایفا میکنند، معمولاً در سازمانهای بزرگ، فعالیت میکنند.
- گروه دوم: ارتباط با مشتری: این دسته از CTO ها از فناوری برای تعیین چگونگی بهبود تجربه مشتریان استفاده میکنند. این گروه از مدیران فنی اغلب پس از شناسایی نیازهای مشتریان، به ارائه راهکارهای مناسب مبتنی بر فناوری اطلاعات، برای بهبود تجربه مشتریها اقدام میکنند.
- گروه سوم: برنامهریز استراتژیک: این دسته از مدیران فنی شامل CTO هایی هستند که از فناوری، با هدف دستیابی سازمان به اهداف و چشماندازهای بلندمدت و کوتاهمدت استفاده میکنند. آنها همچنین ممکن است از فناوریهای مختلف برای کسب مزیت رقابتی سازمان استفاده کنند. این دسته از مدیران فنی اغلب در سازمانهایی که در زمینه IT سازمانهای بلوغ یافتهای هستند، فعالیت میکنند.
- گروه چهارم: متفکر: گروه متفکر، CTO هایی هستند که پیوسته در جستجوی راهکارهای تازه مبتنی بر فناوریهای جدید برای بهبود عملیات کسبوکار هستند. این دسته اغلب در مورد آخرین پیشرفتهای تکنولوژی تحقیق میکنند، بازارهای هدف را تجزیه و تحلیل کرده و اکثراً با مدیرعامل و دیگر مدیران ارشد برای طراحی استراتژی نوآورانه، همکاری میکنند.
بسته به ویژگیهای سازمان و نیازهایش، مدیر فنی میتواند یک یا همه نقشهای بالا را بر عهده گیرد.
نقش مدیر فنی CTO چیست؟
تحلیلگران میگویند؛ در سالهای اخیر نقش مدیر فنی از مدیریت زیرساختهای فنی، بهواسطه فناوریهای جدید و رهبری توسعه محصولات دیجیتال، به محرکی برای ایجاد نوآوری در سازمان تبدیل شده است. CTO ها امروز بیشتر از هر زمان دیگری مسئول پاسخگویی به نیازهای متغیر سازمانها، با بهکارگیری فناوریهای جدید هستند.
برخی تحلیلگران معتقدند که نقش مدیر فنی تا حد زیادی وابسته به میزان بلوغ سازمان است. برای مثال در برخی سازمانها که هنوز شکل سنتی خود را حفظ کردهاند، نقش CTO صرفاً مدیریت زیرساختهای فنی است.
با این حال، به نظر میرسد عنوان CTO در میان استارتاپها و شرکتهایی که از فناوری برای رشد سریع سازمان استفاده میکنند، عنوان رایجی است. در چنین سازمانهایی مدیر فنی در بسیاری مواقع تصمیمگیرنده یا تصمیمساز است. به همین دلیل برخی معتقدند مدیران فنی، CIO های جدید سازمان هستند.
شرح وظایف مدیر فنی (CTO) چیست؟
هر CTO مسئول مدیریت تمامی جنبههای فنی سازمان از جمله منابع و تجهیزات فنی، برای تضمین تحقق اهداف شرکت است. اگرچه در بسیاری از منابع، یافتن فناوریهای موردنیاز سازمان به نقش تحلیلگر کسب و کار تخصیص داده شده است، اما برخی از مدیران فنی نیز در پیدا کردن فناوریهای کوتاهمدت و بلندمدت مورد نیاز سازمان نقش مهمی ایفا میکنند.
مدیر فنی اغلب به شکل مستقیم به CIO گزارش میدهد. همچنین گاهی گزارشهایی را به اعضای هیئتمدیره سازمان ارائه میدهد. از طرفی، در برخی سازمانها مدیر فنی میتواند یکی از اعضای هیئتمدیره نیز باشد. در ادامه به برخی از مهمترین مسئولیتهای مدیر فنی CTO میپردازیم:
- تجمیع اطلاعات حاصل از تحلیل بازار و شناسایی فناوریهای نوآورانه که میتواند منجر به مزیت رقابتی شود
- کمک به افزایش سودآوری و اثربخشی تکنولوژی
- ایجاد استراتژی مبتنی بر فناوری
- ارزیابی فناوریهای جدید و نوظهور
- مدیریت زیرساختهای IT با هدف تضمین کارکرد
- مدیریت بودجه IT
- مدیریت واحد IT و تیم فنی
- مدیریت ارتباط با تأمینکننده
همچنین توجه به سابقه تاسیس سازمان و میزان بلوغ IT ، فاکتورهای مختلفی برای تعیین نقشها و مسئولیتهای CTO میتوان درنظر گرفت. بنابراین تعریف وظایف استاندارد و مشخص برای مدیر فنی در همه سازمانها اساساً درست نیست. با این وجود، دو هدف اصلی مدیر فنی، مراقبت و بهبود فرایندهای داخلی سازمان و توسعه راهکارهای مبتنی بر فناوری با هدف بهبود ارائه محصول و خدمت به مشتریان است.
ویژگی های یک مدیر فنی خوب
شاید در نگاه اول اینطور به نظر بیاید که مدیر فنی صرفاً باید مهارتهای فنی داشته باشد! اگرچه وجود این مهارت برای هر مدیر فنی الزامی است، اما کافی نیست. تحقیقات انجامشده در PayScale نشان میدهد؛ معماری نرمافزار، رهبری، مدیریت IT، توسعه محصول و مدیریت پروژه مهمترین مهارتهای موردنیاز هر CTO است. در ادامه به شرح برخی از مهمترین مهارت های مدیر فنی میپردازیم:
- دانش فنی: هر CTO در اولین گام باید با دانش روز و فناوریهای جدید، آشنایی کامل داشته باشد. بخشی از این مهارت از طریق تجربه و بخشی دیگر از طریق یادگیری پیوسته حاصل میشود.
- استراتژی: داشتن یک نقشه استراتژی هدفمند برای توسعه خدمات مبتنی بر فناوری، برای هر CTO اهمیت دارد.
- مهارت کنترل و نظارت: هر مدیر فنی برای افزایش اثربخشی واحد فنی باید نقاط قوت و ضعف کارکنان تحت نظارتش را بشناسد و توانایی مذاکره و ایجاد ارتباط اثربخش با آنها را داشته باشد. همچنین با توجه به اینکه برخی از کارشناسان واحد فنی دسترسی کاملی به دادهها و اطلاعات اساسی سازمان دارند، مدیریت و نظارت بر پیشبرد وظایف آنها برای CTO امری حیاتی است.
- حفظ امنیت دادهها: در برخی صنایع و کسبوکارها حفظ امنیت دادهها، اولویت بالایی دارد. به همین دلیل شناسایی ریسکهای امنیتی و ارائه راهکارهایی برای حفظ امنیت دادهها جزو مهمترین وظایف مدیر فنی است.
- مهارت ایجاد ارتباط: از آنجایی که CTO ها اغلب با مدیران ارشد، رهبران واحدهای مختلف کسب و کار و سایر مدیران سازمان باید در ارتباط پیوسته باشند، بنابراین داشتن مهارتهای ارتباطی برای آنها اهمیت دارد. مدیر فنی باید بتواند موضوعات فنی و پیچیده را به زبان ساده و قابلفهم به دیگران منتقل کند.
- مهارت تصمیمگیری: اغلب تصمیماتی که مدیر فنی باید بگیرد، در بسیاری از موارد، تصمیمات حیاتی است که تأثیر زیادی روی سازمانها میگذارد. برای مثال تصمیم به پیادهسازی یک فناوری جدید، علیرغم نیاز به سرمایهگذاریهای کلان، میتواند روش پیشبرد عملیات توسط کارکنان سازمان را تغییر دهد.
- دانش کسبوکار، بودجهریزی و مدلهای کسب و کار: یکی از شرایط لازم برای CTO ها شناخت نحوه عملکرد کسب و کار است؛ تنها در این صورت میتوانند راهکارهایی متناسب با نیازها و دغدغههای سازمان ارائه کنند.
- شناخت استانداردهای IT
- تجربه کار با توسعهدهندگان
- تجربه مدیریت محصول و مدیریت پروژه
- تجربه مدیریت تیم و شناسایی استعدادها
- ظرفیتهای تحلیلی و مفهومی
- مهارتهای مدیریت زمان
مهارتهای CTO صرفا در مهارتهای فنی خلاصه نشده و مدیران فنی باید در حوزههای مدیریتی و تحلیل داده نیز از مهارتهای کافی برخوردار باشند.
طبق نظرسنجی مک کنزی، سه حوزه مهم که مدیران فنی باید در آن عمیقتر شوند؛ شامل توانایی تجزیه و تحلیل دادهها، افزایش تعامل میان حوزههای مختلف کسب و کار و IT و رویکردهای تازه برای توسعه خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات است.
چگونه CTO یا مدیر فنی شویم؟
داشتن مدرک تحصیلی مرتبط مانند مهندسی کامپیوتر، پیشنیاز تبدیل شدن به مدیر فنی است. علاوه بر این، چند سال تجربه کار در زمینه فناوری اطلاعات برای هر مدیر فنی اهمیت دارد. بر اساس مطالعات، CTO هایی که از موقعیتهای تحلیلگر کسب و کار و فنی به شکل گام به گام به نقش مدیریتی میرسند، اصولاً موفقتر از بقیه هستند. همچنین کسب این موقعیت اگر به شکل تدریجی باشد به CTO ها کمک میکند علاوه بر شناخت فرایندهای کسب و کار، شبکه ارتباطی خوبی با سایر مدیران سازمان ایجاد کنند.
از طرفی دیگر؛ مدیر فنی باید به شکل مداوم در حال یادگیری فناوریهای جدید باشد که این موضوع به دلیل ماهیت نوآور و پویای فناوری است. بنابراین CTO ها باید همیشه بهروز باشند. از سوی دیگر، کسب گواهینامههای حرفهای نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. برخی از گواهینامههای لازم برای نقش CTO شامل امنیت سایبری، هوش تجاری، مدیریت پروژه و … است که این گواهینامهها اغلب به شما کمک میکند درک عمیقتری از وظایف کسب کنید.
تفاوت CTO و CIO چیست؟
با توجه به اینکه نقشهای CTO و CIO با یکدیگر اشتراکاتی دارند و هر دو با اجرای فعالیتهای مرتبط با فناوری اطلاعات در ارتباط هستند، اگر به درستی تعریف نشوند، ممکن است منجر به سردرگمی شود. CIO ها اغلب مسئول تحقیق و توسعه، ایجاد و اجرای فناوریهای جدید هستند و بیشتر روی مسائل داخلی IT تمرکز میکنند. به عبارت دیگر، CIO ها اغلب به دنبال کاهش هزینههای زیرساخت فناوری اطلاعات و درعین حال، تضمین انطباق و افزایش بهرهوری هستند.
این در حالی است که CTO ها روی مسائل بیرونی IT که بر فرایندهای سازمان تأثیرگذار است، تمرکز میکنند. اغلب دغدغه مدیران فنی، توسعه فناوریهای جدید با هدف افزایش فرصتهای فروش و درآمدهای جدید است. با این حال تمامی وظایف و مسئولیتهای مدیر فنی بسته به کسب و کار و صنعت حوزه فعالیت میتواند متفاوت باشد. در یک حالت ایدهآل، CIO و CTO مکمل یکدیگرند و هدف هر دو ایجاد ارزش در سازمانهاست.
چشمانداز آینده مدیر فنی چیست؟
روند افزایشی استفاده از سیستمهای نرمافزاری سازمانی، استفاده از تلفنهای همراه و از همه مهمتر فناوری رایانش ابری و خدمات مبتنی بر آن، مهمترین شواهد برای توسعه نقش مدیر فنی است. نقش CTO بر اساس چرخه عمر محصول تغییر میکند.برای مثال در مراحل پیش از تولید محصول، مدیر فنی اغلب مسئول ارزیابی امکانپذیری فنی طرح کسب و کار است. مدیران فنی در این مرحله، اغلب بنیانگذاران اصلی کسب و کار هستند. در مراحل اولیه ارائه محصول، برخی از وظایف CTO ها شامل پیشبینی بودجه و تلاش پیوسته برای بهبود محصول و نحوه ارائه آن است.
نقشها و مسئولیتهای مدیر فنی بسیار متنوع و گسترده بوده و مستلزم ترکیبی از مهارتهای فنی، نظارت و عملیاتی است. از طرف دیگر، هر سازمانی از یک استارتاپ کوچک تا سازمان بزرگ، به شکلی به وجود مدیر فنی نیاز دارند. روند مداوم افزایش انتظارات از فناوری اطلاعات، نشاندهنده چشمانداز بلندمدت افزایش اهمیت نقش CTO در میان کسب و کارهاست. امروزه مدیر فنی در کنار مدیریت فرایندهای IT باید بتواند خود را با تغییرات جدید حاصل از تکنولوژی تطبیق دهد.
نقش راهکارهای ابری در بهبود زیرساخت های فناوری اطلاعات
رایانش ابری یکی از فناوریهای نوظهور در فناوری اطلاعات است که با کاهش هزینه زیرساخت، چابکی و امنیت بیشتری را برای کسب و کارها فراهم میکند. همکاران سیستم این فناوری را مورد توجه قرار داده و با ارائه خدمات نرمافزار بهعنوان خدمت و زیرساخت بهعنوان خدمت ، در حال توسعه خدمات رایانش ابری در کشور است.
نرم افزار ERP ابری همکاران سیستم ، با ارائه نرمافزارهایی جامع و یکپارچه بر بستر رایانش ابری، به سازمانها کمک میکند با هزینهای کمتر، از یک نرم افزار سازمانی حرفهای استفاده کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در ارتباط باشید.
منبع:
- investopedia.com
- indeed.com
- techtarget.com