این‌روزها توجه به دارایی‌های فکری شرکت‌ها، بیش از هر زمانی مورد توجه متولیان بورسی و اهالی بازار سرمایه قرار گرفته است. شرکت‌های بورسی که طی سال‌های متمادی تنها بر پایه دارایی‌های مشهود خود ارزش‌گذاری می‌شدند، حال درصدد هستند که بتوانند منابع و دارایی‌های نامشهود خود اعم از دارایی فکری و منابع انسانی خود را وارد صورت‌های مالی کنند. این موضوع تنها محدود به شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه نیست، بلکه ورود بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها به بورس نیز تحت تاثیر این ارزش‌گذاری‌ها قرار گرفته است.
شرکت همکاران سیستم نیز، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دانش‌بنیان بازار سرمایه، مدتها است موضوع ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود را در دستور کار قرار داده و درصدد است با اجماع نظر متولیان بورسی، مسیر استانداردی را برای ارزش‌گذاری دارایی‌های فکری و منایع انسانی ترسیم کند.
با این وجود، اهمیت این دارایی‌ها و نحوه ارزش‌گذاری آنها نه تنها در ایران، بلکه در کل دنیا بر هیچ‌کس پوشیده نیست و لازم است نهاد ناظر بازار سرمایه پیش از گذشته درصدد تبیین قوانین مدون ارزش‌گذاری دارایی‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها بورسی و عرضه‌های اولیه شرکت‌های جدید باشد.
در همین زمینه هفته‌نامه اطلاعات بورس در گزارشی به بررسی جوانب مختلف ورود این دارایی‌ها به بازار سرمایه پرداخته است. در این گزارش، محمد عزیزاللهی، مدیرعامل شرکت همکاران سیستم در مصاحبه‌ای در خصوص اهمیت ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در بازار سرمایه ایران بیان کرد: «با توجه به جایگاه امروزی دارایی‌های فکری در تجارت جهان و نقشی که این دارایی‌های ارزشمند می‌توانند در توسعه و کسب درآمد بیشتر برای بنگاه‌های کوچک، بزرگ اقتصادی و دولت‌ها داشته باشد، مدیریت این نوع دارایی‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد.»
وی همچنین تاکید کرد که لازم است بازار سرمایه ایران همگام با تغییرات موثری که در بازارهای جهانی رخ داده حرکت کرده و فضای جدیدی را در اقتصاد ایران ایجاد کند. عزیزاللهی در بخش دیگر این گزارش در پاسخ به سوال هفته‌نامه بورس در زمینه اثر ورود این دارایی‌ها به بازار سرمایه گفت :
«در حال حاضر در کشور ما دیگر مثل گذشته توجه سهامداران و بازار سرمایه صرفا محدود به دارایی‌های مشهود و نقدینگی شرکت‌ها نیست، بلکه به عوامل نامشهود و ارزش‌آفرین شرکت‌ها نیز توجه می‌شود. استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی برای تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه‌گذاری، اعطای اعتبار و سایر تصمیم‌های مرتبط، نیاز به صورت‌های مالی جامع و کامل دارند. با این حال، صورت‌های مالی کنونی شرکت‌ها به دلیل انعکاس ندادن ارزش دارایی‌های نامشهود، سند جامعی برای مخاطبان به‌شمار نمی‌رود. اما، شکی نیست که ورود این نوع دارایی‌ها به بازار سرمایه، علاوه بر اینکه اندازه این بازار را توسعه می‌دهد، بهبود درآمد و حاشیه سود را برای شرکت‌ها به همراه دارد.»
وی همچنین در ادامه از دغدغه گروه همکاران سیستم در خصوص ارزش‌گذاری دارایی‌های خود سخن گفت. عزیزاللهی با اشاره به نقش شرکت‌هایی مانند همکاران سیستم در این مسیر گفت: «همکاران سیستم به عنوان یک شرکت نرم‌افزاری بزرگ که عمده مالکیت دارایی آن فکری و منایع انسانی است، همراه با یک شرکت زیرمجموعه (سپیدار)، در بازار سرمایه فعال است و همواره دغدغه ارزش‌گذاری این دارایی‌ها را در سالها فعالیت بورسی داشته است. مدتها است که ما در زمینه حصول به یک قانون مدون بورسی تلاش کرده‌ایم، با این حال باید در نظر داشت که همکاری و مساعدت نهاد قانون‌گذار و هماهنگی بین شرکت‌های دغدغه‌مند می‌تواند این مسیر را هموار سازد و نتایج ماندگار برای بازار سرمایه به همراه داشته باشد.»
مدیرعامل شرکت همکاران سیستم همچنین در ادامه این گفتگو به به راهکارهای تسهیل‌کننده این مسیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «باید توجه داشت که حرکت به سمت ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود ضرورتی جدی است. لازم است متولیان بورسی و حسابرسی به سمتی حرکت کنند که راهکارهای مشخص برای ارزش‌گذاری شرکت‌هایی که عمده دارایی‌های آنها نامشهود است، انجام شود. در خصوص شرکت‌هایی که خواهان ورود به بازار سرمایه هستند، نیز، پیشنهاد می‌شود نهاد ناظر و متولیان بازار شناخت بیشتری از ماهیت کسب‌وکارها، نحوه فعالیت، چالش‌ها و دغدغه‌ها و نقش‌آفرینی آنها در اقتصاد داشته باشند و قوانینی تدوین کنند که سهولت ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار سرمایه را به همراه داشته باشد. در این میان موضوع مهم دیگر، در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیانی است که سالها است در بازار سرمایه فعال بوده و حجم بالایی از دارایی‌های نامشهود را دارند. این موضوع نیز باید در اولویت بررسی نهادهای ناظر باشد.»
در بخش دیگر این گزارش محمد خلج، مدیرعامل اسنپ از ضرورت توجه به دارایی‌های نامشهود شرکت‌های دانش‌بنیان در تمام دنیا سخن گفت و افزود: «تمامی شرکت‌های حوزه فناوری که در بازارهای سرمایه جهانی حضور دارند، نه تنها از دارایی‌های نامشهود برای ورود به بورس استفاده کرده‌ا‌ند که از این دارایی و ارزش تعیین شده آن، برای افزایش بهره‌وری از دارایی مشهود هم بهره می‌برند.»
به گفته خلج، تا پیش از این، سرمایه‌گذاری بر شرکت‌ها، به دلیل امکان نقدشوندگی دارایی ثابت، ریسک چندان بالایی نداشت، اما از طرف دیگر جذابیت شرکت‌هایی که براساس دارایی نامشهود ارزش‌گذاری و وارد بازار شده‌اند، بسیار زیاد است.
روئین صمدزاده، مدیر بورس تپسی نیز با بیان اینکه سازوکار ارزش‌گذاری براساس جریان نقدی و درآمدی، آینده شرکت‌ها را نشان می‌دهد، چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارزش‌گذاری را پیش‌بینی میزان رشد آتی، میزان درآمدزایی و نحوه استفاده از شبکه مشتریان و توسعه آن برشمرد.
مجید آنت، مدیر مالی شیپور یکی دیگر از افردی است که هفته‌نامه بورس در این زمینه با او گفتگو داشته است. آنت معتقد است، برای اکثر شرکت‌های دانش بنیان به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات مهم‌ترین دارایی‌ها، دارایی نامشهود است.
او نحوه مواجهه حسابداری شرکت‌ها با مخارجی که برای تحصیل دارایی‌های نامشهود بوجود می‌آید را مهم دانست و گفت: «در کسب‌وکارهای فناوری اطلاعات به ویژه پلتفرمی‌ها این عدد به شدت می‌تواند تعیین‌کننده باشد و صورت‌های مالی شرکت را زیر و رو کند.»