دارایی‌‌های ملموس و ناملموس (وجوه تمایز، انواع، ارزش)

 

اموال / دارایی‌‌ها به دو دسته‌‌ی ملموس و ناملموس تقسیم می شوند.

دارایی‌‌های ملموس به اموال فیزیکی / مادی (قابل لمس) گفته می شود که در مالکیت یک شرکت قرار دارند. مانند تجهیزات کامپیوتری، زمین، ساختمان، اسناد تجاری و وجوه نقد. دارایی‌‌های ملموس اموال اصلی و اساسی‌‌ای هستند که شرکتها برای تولید محصولات و ارائه‌‌ی خدمات از آنها استفاده می کنند.

دارایی‌‌های ناملموس به صورت فیزیکی وجود ندارند. با این وجود از آنجا که به طور بالقوه موجب کسب درآمد برای شرکت می شوند، از ارزش مالی برخوردارند. یک نوع از دارایی ناملموس می تواند کپی‌‌رایت یک ترانه باشد. در این صورت شرکت ضبط‌‌کننده‌‌ که مالک کپی‌‌رایت است، با هر بار پخش آن ترانه مبلغی را به عنوان حق‌‌الامتیاز دریافت میکند.

دیگر داراییهای ناملموس عبارتند از پتنت (حق اختراع) و برند.

 

تفاوت دارایی‌‌های ملموس و ناملموس

دارایی­ های ملموس:

دارایی‌‌های ملموس با فراهم کردن زمینه‌‌های لازم برای تولید محصولات، زیربنای تجارت یک شرکت را تشکیل می دهند. با این وجود به دلیل طبیعت فیزیکی و مادیشان امکان تلف و آسیب آنها با هر گونه حادثه‌‌‌‌ای محتمل است.

دارایی‌‌های ملموس خود به دو دسته تقسیم میشوند: دارایی­ های جاری و دارایی ­های ثابت.

دارایی‌‌های جاری: دارایی‌‌های جاری به آن بخش از دارایی‌‌های ملموس گفته می شود که انتظار می رود ظرف یک سال و در طی فعالیت های عادی تجاری فروخته شود، استفاده شده، مصرف یا مستهلک گردد. دارایی‌‌های جاری در ترازنامه‌‌ی شرکتها قید می شوند و عبارتند از: وجوه نقد و اسناد تجاری.

دارایی‌‌های ثابت: دارایی‌‌های ثابت عبارتند از اموال یا تجهیزات ملموس شرکت که به طور بلندمدت برای عملیات تولید محصولات و ارائه‌‌ی خدمات مورد استفاده قرار می گیرند. بر خلاف دارایی های جاری، در مورد این دسته از اموال تبدیل به وجه نقد یا مصرف در ظرف یک سال مورد انتظار نیست. ماشین‌‌آلات و تجهیزات، کارخانه و دیگر اموال اساسی مورد استفاده در تولید جزئی از دارایی های ثابت اند.

 

نمونه‌‌هایی از شرکتهایی که داراییهای ملموس در اختیار دارند:

در بسیاری از صنایع نسبت بالایی از دارایی‌‌ها را اموال ملموس تشکیل داده است. این موارد بدین شرح است:

 

• صنایع تولیدی

شرکتهایی که در زمینه‌‌ی تولید کالا فعالیت می کنند همچون صنایع خودروسازی و فولاد، دارایی‌‌های ملموس در اختیار  دارند.

• فناوری

شرکتهای فناور که در تولید گوشی‌‌های هوشمند، کامپیوترها و دیگر وسایل الکترونیکی فعالیت می کنند از دارایی های ملموس برای تولید محصولات خود استفاده می کنند.

• صنایع نفت و گاز

شرکتهای فعال در صنعت نفت و گاز نیز دارای حجم وسیعی از اموال ملموس ثابت هستند. برای مثال شرکتهایی که به حفاری چاه‌‌های نفت اقدام می کنند تعداد زیادی دکل نفتی و تجهیزات حفاری در اختیار دارند.

 

دارایی­های ناملموس:

دارایی‌‌های ناملموس نیز دارایی‌‌های غیرمادی اند که به ارزش آینده‌‌ی شرکت می‌‌افزایند و می توانند بسیار ارزشمندتر از دارایی­ های ملموس باشند. البته به دلیل مبهم بودن و نامعین بودن سود آنها در آینده، ارزشگذاری آنها نیز امری دشوار است. این دارایی‌‌ها عبارتند از:

حق اختراع که حقوق مالکانه‌‌ای را برای مخترع فراهم می‌‌آورد.

علامت تجاری که عبارت یا نشانه‌‌ی شناخته شده‌‌ای هستند که به محصول خاصی دلالت کرده و شرکت تولیدکننده را متمایز میسازد.

فرانچایز که نوعی مجوز بهره برداری (لایسنس) است که یک طرف برای استفاده از برند طرف دیگر و به فروش رساندن کالاهای خود تحت نام آن شرکت اخذ میکند.

کپی‌‌رایت که بیانگر محافظت از اموال فکری در برابر تکثیر غیرمجاز است.

ارزش برند یک دارایی ناملموس محسوب میشود زیرا ارزش برند یک سرمایه‌‌ی مادی نیست و با درک نهایی مصرف‌‌کنندگان از برند تعیین میشود. ارزش برند به اندازه‌‌ای اهمیت دارد که بر ارزش کلّی دارایی‌‌های شرکت نیز تأثیرگذار خواهد بود. ارزش مثبت برند زمانی ایجاد میشود که ارتباط مطلوبی بین محصول یا شرکتی که با برند مرتبط است وجود دارد. در صورت وجود چنین مطلوبیتی، مصرف‌‌کنندگان حاضر میشوند نسبت به سایر محصولات مبلغ بیشتری برای محصولی که برند شناخته‌‌شده‌‌ای دارد، بپردازند. ارزش منفی برند نیز هنگامی رخ میدهد که مصرف‌‌کننده اشتیاقی ندارد که برای محصولی با یک برند خاص مبلغ بیشتری بپردازد. برای مثال تولیدکنندگان شیر یا تخم مرغ ممکن است با ارزش منفی برند مواجه شده باشند زیرا برای بسیاری از مصرف‌‌کنندگان تفاوتی نمیکند که از کدام برند شیر یا تخم مرغ خریداری کنند. از آنجا که ارزش برند یک دارایی ناملموس است، نمیتوان به سادگی آن را در بیانیه‌‌های مالی شرکت قید کرد. ولیکن یک برند شناخته‌‌شده میتواند همچنان ارزش قابل توجهی برای یک شرکت به ارمغان بیاورد. سرمایه‌‌گذاری بر کیفیت محصولات و داشتن برنامه‌‌ی بازاریابی خلّاق میتواند تأثیر مثبتی بر ارزش برند و قابلیت بقای کلی شرکت داشته باشد.

 

بسته به نوع تجارت و کسب و کار، دارایی‌‌های ناملموس میتواند شامل موارد دیگری همچون نامهای دامنه‌‌ی اینترنتی، قراردادهای لایسنس، سرمایه‌‌گذاری‌‌های مشترک (joint venture) ، قراردادهای خدماتی، نرم‌‌افزارهای رایانه‌‌ای، برنامه‌‌های کاری، سوابق پزشکی، مجوزها و اسرار تجاری باشد.

در هر صورت هر دو دارایی ملموس و ناملموس در ترازنامه‌‌ی شرکت ثبت میشوند که امکان ارزیابی ارزش یک شرکت را برای سرمایه‌‌گذاران، وام‌‌دهندگان و بانکها فراهم میکند.

 

انواع شرکتهایی که دارایی‌‌های ناملموس در اختیار دارند:

بسیاری از صنایع نسبت بالایی از داراییهای ناملموس را در اختیار دارند. از جمله:

• فناوری

شرکتهای فناور بخصوص شرکتهای کامپیوتری، دارایی­هایی همچون کپی‌‌رایت، پتنت و تحقیق و توسعه در اختیار دارند که دارایی‌‌های ناملموس هستند.

• سرگرمی

شرکتهای حوزه‌‌ی سرگرمی و رسانه دارایی‌‌های ناملموسی همچون حق عرضه و پخش و همچنین پرسنل متخصص  در اختیار دارند. دارایی‌‌های ناملموس در صنعت موسیقی شامل کپی‌‌رایت برای تمامی ترانه‌‌های تولید‌‌شده است. گرو‌‌ههای موسیقی نیز میتوانند برند منحصر به فرد خود را داشته باشند. شرکتهای تولیدکننده‌‌ی موسیقی ممکن است مالکیت حقوق ترانه‌‌ها را در اختیار داشته باشند. در این صورت هر بار که ترانه پخش یا فروخته شود، حق‌‌الامتیاز مربوطه دریافت خواهد شد. گرچه این دارایی‌‌های هیچ یک فیزیکی نیستند امّا در آینده منفعت مالی برای شرکتهای موسیقی و هنرمندان موسیقی به همراه خواهند داشت.

• صنعت سلامت

صنعت سلامت نیز از بخشهایی است که دارایی­های ناملموس قابل توجهی در اختیار دارد. از جمله این دارایی­های میتوان به برند، کارمندان متخصص، تحقیق و توسعه­ی داروها، روشهای مراقبتهای بهداشتی و غیره اشاره کرد.

• صنعت خودروسازی

صنعت خودروسازی نیز به طور گسترده­ای بر دارایی­های ناملموس تکیه میکند. حق اختراع مربوط به انواع و اقسام تکنولوژی­های دخیل در ساخت خودرو، و برند شرکتهای خودروسازی نمونه­ای از این دارایی­هاست. برای مثال برند “فراری” “Ferrari” شش میلیارد دلار ارزش دارد.

 

حسابرسی دارایی‌‌های ملموس و ناملموس

سنجش ارزش دارایی‌‌های ملموس بسیار آسان است زیرا این نوع اموال معمولا ارزش و عمر محدود و معینی دارند. داراییهای ملموس از همان ابتدا در ترازنامه قید میشوند امّا به دلیل اینکه مصرف شده و مستهلک میشوند، ممکن است بعداً از ترازنامه به اسناد دیگری که نشان‌‌دهنده‌‌ی مخارج شرکت هستند (همچون صورت سود و زیان income statement) منتقل گردند.

دارایی‌‌های ملموس ثابت مانند زمین و تجهیزات در ترازنامه ثبت میشوند اما از آنجا که در گذر زمان عمر مفید آنها کاهش می‌‌یابد، نسبت کاهش یافته به عنوان استهلاک depreciation در صورت سود و زیان شرکت ثبت میگردد. استهلاک عبارت است از فرآیند اختصاص دادن نسبتی از کاهش ارزش یک دارایی در طول سالها به موازات کسب درآمد توسط آن دارایی برای شرکت. به عبارت دیگر استهلاک تعیین میکند چه مقدار از ارزش یک دارایی کاهش یافته است.

در مقابل، سنجش ارزش دارایی‌‌های ناملموس از نقطه نظر حسابرسی میتواند چالشهای بیشتری به همراه داشته باشد. بعضی دارایی‌‌های ناملموس قیمت خرید اولیه‌‌ای دارند؛ مانند پتنت یا مجوزهای بهره‌‌برداری (لایسنس). قیمت برخی دارایی‌‌های ناملموس میتواند در طول زمان افزایش پیدا کند که ناشی از تولید ارزش برای شرکت در طی سالهای عمر مفید آن دارایی است. داراییهای ناملموس نیز با استهلاک amortization مواجه میشوند که نمایانگر کاهش ارزش دارایی‌‌های ناملموس در طول زمان است.

 

منبع: اینوستوپدیا

نویسنده: کریس بی مورفی