راهکار نرم‌افزاری هوشمندی تجاری چه قابلیت‌هایی را ارائه می دهد؟

نویسنده: حمید یزدانی‌نژاد - واحد مدیریت محصول همکاران سیستم

هوشمندی تجاری مجموعه‌ای از ابزارها، روش‌ها و رویکردها، فناوری‌ها و فرایندهایی است که با تسهیل فرایند تبدیل داده‌های پراکنده و انبوه به اطلاعات معنادار و دانش تصمیم‌ساز، به بهبود تصمیم‌گیری در سازمان و افزایش کیفیت تصمیم‌ها کمک می‌کند. اما «با بکارگیری راهکار نرم‌افزاری هوشمندی تجاری چه توانمندی‌هایی در اختیار مدیران و تحلیلگران سازمان قرار می‌گیرد که امکان دستیابی به این هدف را فراهم می‌کند؟» آگاهی از انواع قابلیت‌های قابل ارائه در هوشمندی تجاری به سازمان کمک می‌کند تا بر بکارگیری قابلیت متناسب با نیاز و مسائل روز خود تمرکز کند و مبتنی بر آن راهکار نرم‌افزاری مناسبی را بکار گیرد.بر اساس یکی از معتبرترین طبقه‌بندی‌ها در این حوزه که توسط موسسه تحقیقات فناوری اطلاعات گارتنر منتشر شده است، قابلیت‌های ارائه شده توسط «بسترهای نرم‌افزاری هوشمندی تجاری و تحلیلی» (Business Intelligence and Analytics Platforms)  به سه گروه کلی زیر تقسیم می شوند:

  • زیرساخت‌های یکپارچه‌سازی(Integration)
  • قابلیت‌های ارائه اطلاعات(Information Delivery)
  • قابلیت‌های تجزیه و تحلیل(Analysis)

    مدیران سازمان با داشبورد مدیریتی می‌توانند گزارش‌های مدیریتی را ببینند و از نوسانات مطلوب و نامطلوب شاخص‌های کلیدی عملکرد(KPI) سازمان و روندهای آنها مطلع شوند.

در مجموع ۱۷ توانمندی در قالب این سه گروه در اختیار سازمان‌ها قرار می‌گیرد.(شکل ۱). مهم‌ترین این قابلیت‌ها و نحوه کاربرد آنها برای سازمان‌ها در ادامه تشریح شده است:

  • گزارش‌سازی و گزارش‌گیری(Reporting): گزارش‌ها در واقع ابتدایی‌ترین وسیله برای معنا دادن به داده‌ها هستند. سیستم‌های هوشمندی تجاری، امکانات قدرتمندی برای ساخت گزارش دارند. این قابلیت وجه مشترک اصلی هوشمندی تجاری با بسیاری از سیستم‌های نرم‌افزاری است، اگر چه معمولاً با استفاده از کنترل‌های گرافیکی مانند جدول، نمودار های بار-چارت، نمودارهای حبابی و غیره، گزارش‌ها با چهره‌ا‌ی جذاب‌تر در برنامه های نرم‌افزاری هوشمندی تجاری ظاهر می‌شوند.
  • داشبوردهای مدیریتی (Dashboards):با داشبوردهای مدیریتی می‌توان دید جامع و ۳۶۰ درجه نسبت به کل کسب و کار سازمان و یا هر یک از فرایندهای سازمان مانند فروش پیدا کرد و وضعیت تحقق اهداف و استراتژی‌های تعیین شده را پایش و عملکرد واقعی را با عملکرد بودجه شده مقایسه کرد. مدیران سازمان با داشبورد مدیریتی می‌توانند گزارش‌های مدیریتی را ببینند و در یک نما از نوسانات مطلوب و نامطلوب شاخص‌های کلیدی عملکرد(KPI) سازمان و روندهای آنها مطلع شوند. داشبوردها در واقع مجموعه‌ای از گزارش‌ها هستند که در یک فضای تعاملی ساده، امکان مرتبط شدن با یکدیگر یا اعمال فیلترهای پارامتریک بر روی یک یا مجموعه‌ای از گزارش‌های موجود در آنها وجود دارد. در داشبوردها معمولاً از کنترل‌های گرافیکی جذاب از جمله درجه‌ها، نمودارها و نقشه‌ها برای به تصویر کشیدن اطلاعات استفاده می شود.
  • گزارش‌ها و پرس و جوهای لحظه‌ای(Ad hoc Report/Query): یکی از اهداف اصلی در استفاده از برنامه‌های نرم‌افزارهای هوشمندی تجاری این است که کاربران اصلی سیستم از جمله مدیران و تحلیلگران سازمان بدون نیاز به متخصصین IT بتوانند گزارش‌هایی را که به صورت لحظه‌ای به آنها نیاز پیدا می‌کنند، بسازند و پاسخ سوالاتی که در خلال تحلیل عملکرد سازمان مطرح می‌شود را از درون داده ها بیرون بکشند.
  • هوشمندی تجاری همراه(Mobile BI): این قابلیت به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا محتواهای گزارشی و تحلیلی مورد انتظار در هوشمندی تجاری را روی دستگاه‌های همراه مانند گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و فبلت‌ها نیز در هر زمان و مکان در دسترس قرار دهند و همچنین از امکانات خاصی که روی این دستگاه‌ها وجود دارد از جمله دوربین، صفحات لمسی و GPS ، قابلیت‌های ترکیبی جدیدی را برای کاربران هوشمندی تجاری ایجاد نمایند.
  • تحلیل سریع و نفوذ به عمق داده(Interactive Visualization and Drills):پس از شناسایی مسائل سازمان در داشبوردهای مدیریتی، مدیران می‌توانند با قابلیت‌های تحلیل سریع و نفوذ به عمق داده‌ها (انواع Drill) در محیط کاربری ساده و تعاملی (Interactive) با نمودارها و سایر گزارش‌ها بازی کنند و ویژگی‌های مختلف آنها را از قبیل رنگ، سایز و ساختار آنها را برای رسیدن به تحلیل خود تغییر دهند. از این طریق می‌توان نوسانات و روندها را تجزیه و تحلیل نمود و به علت‌های ریشه‌ای مسائل سازمان پی برد و حتی فرصت‌های پنهان کسب و کاری را نیز شناسایی نمود.

    قابلیت  ساخت مخزن داده تجمیعی سازمان (Data Warehousing) به اندازه‌ای حائز اهمیت است که  یکی از ریشه‌ای ترین دلایل پیدایش مفاهیم هوشمندی تجاری در جهان بوده و سایر قابلیت‌های حوزه هوشمندی تجاری بر آن بنا نهاده شده است.

  • پردازش تحلیلی بر خط(OLAP  : (OLAP فناوری خاصی است که در اغلب سیستم‌های نرم‌افزاری هوشمندی تجاری بکار گرفته می‌شود تا با ساختار خاصی که در پایگاه داده تحلیلی هوشمندی تجاری ایجاد می‌کند، سرعت بالا را در گزارش‌سازی و تجزیه و تحلیل‌های پیچیده و چند بعدی (Multidimensional Drill) پشتیبانی کند. در جایی که انبوه داده‌ها با چندین میلیون یا میلیارد رکورد وجود دارد، گزارش‌سازهای عملیاتی که مستقیما به پایگاه داده OLTP متصل می شوند، قادر به پاسخگویی مطلوب نخواهند بود و در این شرایط فناوری قدرتمند OLAP می تواند به تحلیلگران و مدیران تصمیم‌گیرنده سازمان کمک کند. با بکارگیری OLAP یکی از سبک‌های ساده و رایج تجزیه و تحلیل که با نام “Slicing and Dicing” یا «تکه کردن و برش به قطعات کوچکتر» شناخته می‌شود در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
  • تحلیل‌های تعبیه‌شده پیشرفته(Embedded Advanced Analytics): با این قابلیت‌ها می‌توان بر حسب روندهای گذشته و جاری اطلاعات موجود در پایگاه داده‌ها و ترکیب آنها با انواع پارامترهای محیطی، الگوهای پنهان داده‌ها را با استفاده از روش‌های تحلیلی مانند PMML و مدل های R-Based شناسایی نمود و آنچه را که در آینده ممکن است اتفاق بیفتد پیش‌بینی کرد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این قابلیت‌ها، پیش‌بینی رفتار مشتریان در خرید محصولات و خدمات است. مدل‌های داده‌کاوی(Data Mining) یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای دستیابی به تحلیل‌های پیش بینی(Predictive Analytics) و تجویزی(Prescriptive Analytics) هستند.
  • زیرساخت‌های یکپارچه سازی اطلاعات(Integration): می‌توان گفت آنچه ستون توانمندکننده تمام قابلیت‌های فوق است، قابلیتی است که معماری چند لایه پالایش داده‌ها در نرم‌افزارهای هوشمندی تجاری آن را ایجاد می‌کند (BI Infrastructure)، یعنی قابلیت تعریف متادیتاهای یکپارچه‌سازی (Metadata Management) و در نهایت استخراج و یکپارچه‌سازی داده‌ها از انواع مختلف منابع داده ساختاریافته و ساختارنیافته و تجمیع آنها در مخزن داده سازمان.
    این قابلیت یعنی ساخت مخزن داده تجمیعی سازمان(Data Warehousing) به اندازه‌ای حائز اهمیت است که می‌توان گفت یکی از ریشه‌ای ترین دلایل پیدایش مفاهیم هوشمندی تجاری در جهان بوده و سایر قابلیت‌های حوزه هوشمندی تجاری بر آن بنا نهاده شده است. شاید بتوان بعضی از قابلیت‌های ذکر شده تا کنون را در یک راهکار هوشمندی تجاری استفاده نکرد ولی بدون قابلیت‌های زیر ساخت تجمیع و یکپارچه سازی اطلاعات، عنوان راهکار هوشمندی تجاری معنایی نخواهد داشت. قابلیت‌هایی که در قالب این زیرساخت ها با راهکار نرم‌افزاری هوشمندی تجاری فراهم می‌شوند عباتند از مدیریت متادیتا(Metadata management)، مدل‌سازی و ترکیب داده‌های کاربران کسب‌ و کاری(Business user data mash up and modeling)، امکانات توسعه‌دهی داخلی و بیرونی سیستم(Development tools)، تحلیل‌های جدید با امکان اضافه شدن(Embeddable analytics)، امکانات تعامل با سایر افراد و کاربران(Collaboration) و پشتیبانی از منابع داده مبتنی بر داده‌های بزرگ(Support for Big Data sources).

                                                                                                       شکل ۱

همچنین بازار هوشمندی تجاری به روند رو به توسعه خود به سمت قابلیت‌های تجزیه و تحلیل دادها ادامه داده است که منجر به شکل‌گیری طبقه‌بندی جدیدی به طور اختصاصی برای بسترهای نرم‌افزاری ارائه دهنده تحلیل های پیش‌بینی و تجویزی شده است، این طبقه‌بندی که موسسه تحقیقاتی گارتنر آنرا با نام «بسترهای تحلیلی پیشرفته»(Advanced Analytics Platforms) معرفی می کند، شامل تمامی امکاناتی می‌شود که تجزیه ‌و‌ تحلیل تمام انواع داده‌ها با استفاده از روش‌های کمی پیشرفته و پیچیده مانند روش‌های آماری، داده‌کاوی پیش‌بینی، شبیه‌سازی و بهینه‌سازی را فراهم ساخته و بینشی عمیق را در اختیار مدیران و تحلیل‌گران کسب و کار در سازمان‌ها قرار می‌دهد. سازمان‌ها معمولا دو رویکرد رایج برای دستیابی به این تحلیل‌ها در پیش می‌گیرند بدین صورت که یا با شرکت‌هایی که خدمات خاص استخراج تحلیل های پیشرفته ارائه می‌دهند کار می کنند و یا از راهکارهای نرم افزاری تحلیلی آماده که تحلیل‌های خاص صنعت آنها ارائه می‌دهد استفاده  می‌کنند.

با آگاهی از طیف قابلیت‌ها در بسترهای نرم افزاری هوشمندی تجاری، در مقالات آتی به بررسی شفاف‌تر جایگاه هوشمندی تجاری در کنار ابزارهای گزارش سازی سیستم های عملیاتی از جمله راهکار نرم افزاری ERP خواهیم پرداخت.

 هوشمندی راهکاران همکاران سیستم چیست؟

هوشمندی راهکاران همکاران سیستم، فراهم ساز بستری برای هوشمندی تجاری(Business Intelligence یا BI) در سازمان‌هاست. این نرم افزار انبوه اطلاعات سیستم‌های عملیاتی سازمان را در ساختاری تجمیعی، خلاصه شده، تحلیلی و مناسب برای نیازهای اطلاعاتی مدیران و تحلیل‌گران کسب و کار آماده می‌کند تا گزارش‌گیری، ساخت داشبوردهای مدیریتی و امکانات تجزیه و تحلیل اطلاعات را در محیط کاربری ساده و کاربردی امکان‌‌پذیر کند.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید صفحه هوشمندی راهکاران را ببینید.

تدوین شده در واحد مدیریت محصول و بازاریابی همکاران سیستم